سکینه سجودی - دانشجوی دکترای اقتصاد محیط زیست دانشگاه تبریز
نسیم مهین اصلانی نیا
فخری سادات محسنی زنوزی

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات(ICT) با سرعت متحیرکننده ای در حال رشد می باشد. مجازی شدن بسیاری از محصولات، دیجیتالی شدن اطلاعات، غیر فیزیکی شدن انتقالات، کاهش نیاز به فضای گسترده در ادرات و انبارها و کوتاه شدن زنجیره عرضه ازجمله نتایج مثبت گسترش ICT می باشد که از یک سو باعث کاهش نیاز جوامع به مواد طبیعی موجود در محیط زیست می شود و از سوی دیگر میزان ضایعات ورودی به محیط زیست را کاهش می دهد. با نظری اجمالی به این آثار مثبت، این سوال پیش می آید که آیا ICT امکان دستیابی همزمان به رشد اقتصادی و حفظ محیط زیست، و به عبارت دیگر توسعه پایدار را فراهم می نماید؟ با این وجود نباید فراموش کرد که تجهیزات ICT خود معمولاً از مواد مضر و غیر قابل جذب برای محیط زیست ساخته می شوند. برای مثال، سیستم های کامپیوتر اغلب از عناصر شیمیایی مضر شکل یافته اند. همچنین برای ساخت این تجهیزات نیز از منابع زیست محیطی استفاده بی رویه ای می شود. بنابراین، علاوه بر اثرات مثبت، ICT تاثیر منفی نیز بر محیط زیست داشته و تعیین اثر این متغیر نیازمند مطالعه تجربی می باشد. بر این اساس در این مطالعه به بررسی نظری و تجربی اثرتکنولوژی ارتباطات و اطلاعات برکیفیت محیط زیست درمیان کشورهای در حال توسعه از جمله ایران و همچنین مقایسه آن با کشورهای توسعه یافته پرداخته می شود. به این منظور با استفاده از روش داده های تابلویی (Panel Data)به تخمین اثر گسترش تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات( که با متغیرهایی همچون تعداد سیستم های کامپیوتر، کاربران اینترنت و خطوط تلفن ثابت و همراه اندازه گیری می شود) برکیفیت محیط زیست(که با انتشارگازCO2 اندازه گیری می شود) پرداخته شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تعداد خطوط تلفن ثابت و همراه تاثیر مثبت و معنی داری بر حفظ محیط زیست داشته در حالی که تعداد کاربران اینترنت و کامپیتورهای شخصی تاثیر معنی داری بر محیط زیست نداشته است. همچنین مقایسه اثرICT بر محیط زیست در کشورهای در حال توسعه با کشورهای OECD نشان دهنده بهره گیری کمتر کشورهای در حال توسعه از این ابزار در جهت حفظ محیط زیست می باشد.

تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، محیط زیست، خطوط تلفن، اینترنت، CO2