شیده شیبانی - دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، تهران، ایران
زهرا خدایی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری، تهران، ایران
ایرج قاسمی - عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی.

محله بازار تهران به عنوان یکی از قدیمی ترین و اصیل ترین محلات که در چرخه زوال و تخریب قرار گرفته و درنتیجه عملکرد غالب مسکونی و با جمعیتی پایدار و محلی جای خود را به عملکرد غالب تجاری و انبارداری با جامعه بی ثبات داده است، در این پژوهش با استفاده از مطالعات میدانی، ابعاد اجتماعی، جمعیتی، اقتصادی، کالبدی فضایی و زیست محیطی محله بازار تهران مورد توصیف و تحلیل شده است. بررسی های کارکردی در این محله نشان داد که امر سکونت در این محله به صورت فزاینده ای رو به کاهش است و محله بازار با تراکم فعالیت های تجاری، ادرای حکومتی و کارگاهی و انباری مواجه است از نتایج بدست آمده می توان به پایین بودن متوسط درآمد ماهیانه و فقر نسبی ساکنان اشاره کرد. این ویژگی های عمده نشانگر عدم تعادل جمعیتی و اجتماعی در سطح محله است. بررسی های اقتصادی حاکی از آن است که بیش از یک پنجم واحدهای تجاری و کارگاه های تهران در محله بازار تمرکز یافته اند. سهم واحدهای عمده فروشی بسیار بالاتر است، به این ترتیب، عمده ترین خصلت فعالیتی محله تجاری کارگاهی است. لیکن، کیفیت آن باید افزایش یابد و واحدهای تجاری و تولیدی برتر جایگزین گردند. از لحاظ بعد کالبدی - فضایی، محله بازار گسترده ترین بافت های ارزشمند و بیشترین بناها و فضاهای شاخص و ممتاز تاریخی تهران را در خود جای داده است و همچنین پهنه های وسیعی از محله، علیرغم ارزش های هویتی (بازمانده های گذشته تهران) با فرسودگی مفرط روبروست. نظام حرکت در محله با عدم تعادل روبروست: محورهای عبوری آن با تراکم تردد سواره مواجه و از هم گسیخته اند. شبکه گذرهای درون بافت های ارزشمند برای امدادرسانی، تامین نیازهای دسترسی و ... باید گسترش یابد. تراکم خطوط اتوبوس و مینی بوس و تمرکز ایستگاه های اصلی و پایانه ها در محله، از یک سو، مشکلات ترافیک و، از سوی دیگر، آلودگی فراوان هوا را در مرکز تاریخی موجب شده است. مجموعه نتایج فوق حاکی از عدم تعادل جدی در سازمان فضایی محله بازار تهران (همجواری ارزش و بی هویتی) است.

طراحی، بازطراحی، بافت فرسوده، تغییر عملکرد، محله بازار.