پریسا حسنی شرامین - مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، پژوهشکده سیستم بیولوژی و مسمومیتها، دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج) تهران، ایران
علیرضا شهریاری - مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، پژوهشکده سیستم بیولوژی و مسمومیتها، دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج)، تهران، ایران
مصطفی قانعی - مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، پژوهشکده سیستم بیولوژی و مسمومیتها، دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج)، تهران، ایران
حسن باقری - مرکز تحقیقات آسیبهای شیمیایی، پژوهشکده سیستم بیولوژی و مسمومیتها، دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...(عج)، تهران، ایران

زمینه و هدف: پاسخ مناسب نظام سلامت به حوادث شیمیایی جهت کاهش آسیبهای آن موضوع بسیار مهمی است که نیاز به تیمهایی شامل متخصصینی از چند رشته دارد. نظام سلامت در جلوگیری از بروز حوادث شیمیایی نقش مهمی را ایفا میکند و به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از تیم مدیریت مواد خطرناک )HazMat( تبدیل شده است. تا چند سال پیش مدیریت این حوادث برعهده سازمان آتش نشانی بود اما با افزایش آگاهی و تجارب نسبت به این موضوع و بلوغ اورژانس پزشکی، در حال حاضر این نگرش ساختاری قابل قبول نیست. این مطالعه باهدف بررسی ابعاد لازم طراحی و تشکیل تیم مواد شیمیایی خطرناک نظام سلامت و تبیین و ارائه مدلی جهت تشکیل این تیم در کشور انجام گرفته است.روش کار: متدلوژی این طرح استفاده از روش تحقیق کیفی میباشد که در دو مرحله انجام گرفت. در مرحله اول با رویکرد اکتشافی تطبیقی و مطالعه ادبیات، بررسی اسناد و استانداردهای سازمانهای درگیر در پاسخ به حوادث مواد شیمیایی خطرناک، شاخصه های اساسی در تشکیل تیم پاسخ به مواد خطرناک احصاء شد و چارچوب مفهومی ارائه شد. در مرحله دوم برای بررسی و اصلاح مدل مفهومی از روش دلفی استفاده شد. 20 نفر از سازمانهای مختلف و با تخصصهای ویژه بهصورت هدفمند انتخاب شدند. در طی سه دور دلفی اعتبارسنجی مطالعه انجام و نظرات خبرگان در مدل اعمال شد.یافته ها: در مرحله اول با مطالعه اسناد ده شاخصه اصلی برای طراحی و مدلسازی تیم مواد خطرناک نظام سلامت بدست آمد. پس از جمع آوری داده ها در مرحله دوم روش دلفی، بهمنظور یافتن میزان موافقت متخصصان با هر شاخص، ابتدا از حاصل جمع نمرات و میانگین آنها استفاده شد. داده ها از طریق روش آنتروپی شانون مورد تحلیل قرار گرفتند.نتیجه گیری: یافته های به دست آمده از این بررسی نشان داد علیرغم وجود توانمندی و ظرفیتهای قابل توجه در نظام سلامت در برخورد با حوادث مواد خطرناک در حال حاضر در برنامه ها و استانداردهای این سیستم چارچوب ساختارمندی برای تشکیل تیمهای پاسخ به حوادث مواد شیمیایی خطرناک نظام سلامت وجود ندارد. وجود نقشهای پراکنده و مسئولیتهای مبهم در برنامه های پاسخ به حوادث مواد خطرناک باعث ایجاد چالشهای مختلف در برخورد با این حوادث میگردد. با توجه به اینکه مدل مفهومی به دست آمده از این طرح مورد تایید و توافق خبرگان بوده، میتواند به عنوان معیاری برای تشکیل این تیمها قرار گیرد.

حوادث مواد شیمیایی خطرناک، تیمهای پاسخ سریع، نظام سلامت