زمینه و هدف: آب شیرین منبع ارزشمند و کمیابی محسوب میشود. آلودگی آب شیرین با مواد نفتی به عنوان یکی از انواع آلودگی شیمیایی است که ماهیت پیچیده ای دارد. با توجه به حوادث اخیر
نشت نفت در کشورمان و احتمال بالای وقوع مجدد چنین حوادثی در منابع آب شیرین به دلیل قدیمی بودن لوله های انتقال و یا خطاهای انسانی، هنوز الگویی جهت
پاسخ در این زمینه وجود ندارد،بنابراین هدف از این پژوهش ارائه الگوی
پاسخ به حوادث ناشی از نشت مواد نفتی به آبهای شیرین در
ایران بود.روش کار: این پژوهش در چهار مرحله انجام گردید. مرحله اول به صورت مطالعه تطبیقی انجام شد و 4 کشور امریکا، انگلیس،ترینیداد و توباگو و کانادا و سه حادثه
نشت نفت رودخانه یلواستون امریکا، رودخانه کالامازو امریکا و رودخانه زرد چین موردبررسی قرارگرفت و اجزای مشترک
پاسخ شناسایی شد. سپس حادثه
نشت نفت در رودخانه زایندهرود در سال 1387 بهصورت مطالعه موردی بررسی شد. در این مرحله با 20 نفر از مدیران، مسئولین و کارشناسانی که تجربه
پاسخ به حادثه را داشتند مصاحبه شد و از طریق تحلیل محتوای موضوعی و در نرم افزارMAXQDA، اجزای
پاسخ حادثه
نشت نفت زایندهرود مورد تحلیل قرار گرفت. در مرحله سوم،نظرات 18 نفر از متخصصان و صاحبنظران در خصوص فرآیند
پاسخ به
نشت نفت در
منابع آبی در
ایران با استفاده از مصاحبه نیمه ساختاریافته شناسایی و از طریق تحلیل محتوای چارچوبی و در نرم افزارMAXQDA، اجزای
پاسخ مورد تحلیل قرار گرفت. با استفاده از داده های به دست آمده از سه مرحله قبلی، الگوی
پاسخ به حوادث
نشت نفت به منابع آب شیرین در
ایران طراحی و اعتبار آن از طریق روش دلفی در دو راند مورد تایید قرار گرفت.یافته ها: در مطالعه تطبیقی، 18 جزء از فرآیندهای
پاسخ و 35 جزء از تجارب
پاسخ در سایر کشورها شناسایی شد و مورد مقایسه قرار گرفت. در مطالعه موردی نیز 3 مقوله کنترل، سازماندهی و هماهنگی و 13 طبقه شناسایی شد. از تحلیل داده ها در مرحله سوم نیز 3 درونمایه اصلی، 10 طبقه و 36 زیر طبقه به دست آمد. هشدار سریع، برنامه ریزی، ارزیابی، انتخاب روش پاکسازی نحوه فرماندهی، ارکان تیم پاسخ، مستندسازی، مشارکت سایر نهادها، تجهیزات و ملزومات، اطلاع رسانی و ارتباطات اجزای شناخته شده در الگوی طراحیشده بودند. در آخرین مرحله با استفاده از روش دلفی در دو مرحله با اجماع نظرات خبرگان بیش از 75 درصد، ابعاد الگوی پیشنهاد ی در این پژوهش مورد تایید قرار گرفت. نتیجه گیری: با توجه به یافته های پژوهش هنوز مرجعی ملی برای سیاستگذاری و برنامهریزی در این زمینه مشخص نشده و تمامی تلاشها در زمینه برنامهریزی، آموزش، تهیه و تدارک منابع و تجهیزات و برگزاری مانور بهصورت پراکنده و غیر سیستماتیک انجام شده است، بنابراین انتظار میرود که اقدامات لازم در این زمینه صورت گرفته، سیاستها، برنامه ها مشخص شده و دستورالعملهای مناسب برای
پاسخ به چنین سوانحی تدوین گردد.