عیسی اسماعیل پور - دانشجوی دکترای حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز
مجتبی اسماعیل پور - کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه

جایگاه دادرسی عادلانه کودکان و نوجوانان در حقوق ایران به سال 1328 یعنی ق تشکیل دادگاه های اطفال بزهکار که صلاحیت رسیدگی به جرایم اطفال بین 6 تا 18 سال داشت، برمی گردد. متاسفانه بعد از انقلاب اسلامی مقنن در یک پس رفت 20 ساله جرایم اطفال را تابع قواعد عمومی و همراه بزرگسالان قرار داد. یعنی دیدگاه افتراقی بین دادرسی کیفری بزرگسالان و اطفال را به بوته فراموشی سپرد. البته م 219 قانون آ.د.ک 1378 به دادگاه تخصصی اطفال اشاره کرد و در ادامه، قانون از اهمیت بالایی برخوردار است. در قانون آیین دادرسی کیفری و قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 توجه ویژه ای به دادرسی و مجازات حاکم بر کودکان و نوجوانان شده که بر اساس دادرسی عادلانه و منصفانه تقنین گردیده است، مثل پلیس ویژه اطفال و نوجوانان، دادگاه اختصاصی برای اطفال، دادسرای اطفال، پلیس اطفال و الزام به تشکیل پرونده شخصیت. با این حال بایستی، اصول حاکم بر دادرسی عادلانه را از قوانین موضوعه تشخیص و این اصول را (مانند اصل رعایت کرامت انسانی در فرایند تحقیق، تعقیب، دادرسی، صدور حکم مجارت و اجرای آن ، اصل برائت ، اصل قانونی بودن جرم ، اصل قانونی بودن مجازات ، اصل قانونی بودن دادرسی ، اصل داشتن حق سکوت ، اصل لزوم تفهیم اتهام ، اصل تسریع در تحقیقات مقدماتی ، اصل منع شکنجه ، اصل سری بودن تحقیقات مقدماتی )و همچنین پیش بینی حضور مشاور در دادگاه اطفال در پویایی عادلانه بودن دادرسی در مورد کودکان و نوجوانان به کار برد و جنبه های انتقادی قوانین را جهت اصلاح قوانین بیان کرد. در این تحقیق با تکیه بر روش تحلیلی توصیفی به صورت مطالعات - کتابخانه ای سعی بر روشن ساختن جایگاه دادرسی عادلانه کودکان و نوجوانان، معیارهای دادرسی عادلانه و راهکارهای مناسب مورد نظر می باشد.

بزهکاری، کودکان، نوجوانان، دادرسی عادلانه