آناهیتا حسن پور - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
حمید میرجانی - استادیار دانشکده معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.

همان طور که میدانیم در جوامع امروز به دلیل شرایط مختلف اجتماعی افراد، سطح درآمد اقشار جامعه متفاوت است. در این بین اقشار کم درآمد از داشتن شرایط مورد نیاز انسان مانند مسکن مناسب برای امنیت، ارامش و زندگی مطلوب بی بهره و یا کم بهره اند که این مسئله در گذر زمان به صورت ناخواسته سبب بروز بسیاری از مسائل روحی و روانی، آسیب ها و ناهنجاری های اجتماعی می شود و سلامت روانی جامعه را مورد تهدید قرار می دهد. از این رو تامین مسکن مناسب برای گروه های کم درآمد شهری از مهم ترین مسائل و چالش های پیش روی کشورهای جهان است. مسکن اجتماعی راه حل جوامع امروزی است؛ در قبال مسئله فراهم نمودن محل سکونت برای اقشار کم درآمد و سایر اقشاری که به تنهایی توان تهیه مسکن و سرپناه را ندارند. رویکرد اصلی مسکن اجتماعی استفاده از هسته مرکزی و بافت های فرسوده شهر ها از جمله شهر یزد می باشد. به لحاظ اینکه هسته مرکزی شهر یزد را بافت ارزشمند و تاریخی تشکیل می دهد، طراحی مسکن اجتماعی در این شهر از حساسیت مضاعفی برخوردار است. در صورت توجه به این حساسیت، ایده طراحی مذکور ضمن اینکه پاسخی به مسئله مسکن اقشار کم درآمد می باشد، می تواند یاری دهنده مسائل بافت ارزشمند شهر یزد نیز باشد. این نوشتار با بهره گیری از روش توصیفی - تحلیلی و با مطالعات کتابخانه ای و مشاهدات میدانی، ارائه الگوهایی برای طراحی مجتمع مسکونی با رویکرد مسکن اجتماعی در بافت قدیم شهر یزد را بهانه ای برای مطالعه خود قرار داده است. این پژوهش با درک حساسیت های ذکر شده پیرامون موضوع مورد مطالعه، به این نتیجه دست یافت که با استفاده از الگوهای مطرح شده برای طراحی بر اساس رعایت دو نکته مهم یعنی همسازی کالبدی و همسازی اجتماعی، نه تنها به پاسخ مطلوب برای طراحی مسکن اجتماعی دست می یابیم بلکه به تداوم و حیات بافت ارزشمند نیز کمک شایانی رسانده ایم.

مسکن اجتماعی - بافت قدیم شهر یزد - الگوهای طراحی - همسازی کالبدی و اجتماعی