پریسا فیلی - کارشناس ارشد معماری، دانشگاه تهران
عیسی حجت - استاد دانشکده معماری، دانشگاه تهران

شهر دزفول ظرفیت های ارزشمند بسیاری دارد که یکی از مهمترین آنها بافت تاریخی و معماری خاص دزفول است. معماری تاریخی دزفول با وجود همه تغییرات فرهنگی در نحوه معیشت، زندگی و ساختار شهرها، هنوز هم به دلیل اصالت و ریشهدار بودن ارزش هایش تا حدود زیادی هویت خود را حفظ کرده است. بافت تاریخی این شهر با ساختاری آجری، کوچه هایی کمعرض، وجود شوادانها و نحوه ی همجواری با رود دز، متناسب و منطبق با شرایط محیطی و اقلیمی و از نیازمندی هایانسان5 عصر خود شکل گرفته است که هنوز هم در گوشه گوشه آن میتوان نمودهایی از آن را یافت. با این همه اما متاسفانه در چندین دهه گذشته کمتر مورد توجه قرار گرفته و از همهی پتانسیل های این گنجینه ارزشمند به طور شایسته بهره برداری نشده و همین امر نیز سبب از دست رفتن محلات قدیمی، بناها و فضاهای معماری کهن بسیاری گشته است. از سوی دیگر هرچه زمان میگذرد حلقه ی محاصره گسترش شهر جدید بر اطراف محلات قدیمی تنگتر شده و آثار و علائم حیات در آنها بیشتر از دست میرود. به همین منظور در پژوهش حاضر سعی شده است تا با روش توصیفی به معرفی عناصر و عوامل منحصربه فرد به کار رفته در معماری شهر دزفول به عنوان نمونه های با ارزشی از مجموعه ای با هویت و با سابقه ی تاریخی طولانی در این شهر پرداخته شود. در ادامه خاطر نشان میشود که شناخت این معماری زمینه ی استفاده از آن در فضاهای جدید را ایجاد میکند و شرایط احیای پیوستگی و ارتباط شهر کهن با شهر جدید را فراهم میسازد. پس از بررسی، مشاهدات عینی و مطالعات کتابخانه ای، نتایج حاصل از تحقیق، ضرورت ایجاد مراکز فرهنگی در بافت سنتی دزفول، به جهت زنده ماندن فضاها را بیان کرده و همچنین به پتانسیل بهره گیری از سه ظرفیت فرهنگی، معماری و گردشگری این منطقه نیز اشاره میکند.

دزفول، معماری، بافت تاریخی، مرکز فرهنگی