فرآیند ادراک بصری محور تاریخی حافظ به مثابه رابطی در ساخت شهر شیراز

انسان ها همواره در تعامل با محیط پیرامون خود هستند و در این میان ادراک از مهمترین مولفه های تاثیرگذار بر این رابطه است. اولین برخورد انسان با هر محیطی از طریق قوه بینایی صورت میگیرد. افراد امروزه با درک نامطلوب محیط اطرافش دچار سردرگمی در فضاهای شهری و گاها0 حس ناامنی میشوند. ادراک انسان فرآیند دریافت اطلاعات از محیط به کمک حواس پنجگانه است که تحت تاثیر نیازها و علایق و سایر مولفه های عینی و ذهنی انسان(مدرک) و همچنین شی یا فضای درک شده (مدرک) نیز میباشد. با بر هم خوردن رابطه بین چشم انسان و اجزای محیط، دلپذیری فضا کاهش یافته و طبعا حضور افراد کمتر میگردد. از اینرو توجه به ادراک فضاهای شهری میتواند در راستای افزایش خوانایی و مطلوبیت آنها بسیار مفید باشد. بر اساس نظریه ساخت شهر، اجزا شامل واحدهای تقسیم (سوپربلوک های شهری)، رابط ها (خیابانها و محورها)، مفاصل (گره های شهری) و مرزهای (خطوط پیرامونی واحدهای تقسیم) میباشند که در این پژوهش محور تاریخی حافظ به عنوان رابطی بین دو مفصل دروازه قرآن و پل علی بن حمزه (ع) انتخاب شد که در سالهای اخیر دیگر نقش ورودی اصلی شهر را ایفا نمیکند با این حال در اولین برخورد با شهر از درون دروازه قرآن کل محور دیده میشود. لذا با توجه به مغفول بودن آن و وجود بناهای تاریخی در این محور به عنوان مورد پژوهش انتخاب گردید. در این پژوهش کیفی پس از مرور ادبیات موضوع و فرآیندهای مطرح شده در زمینه ادراک فرآیند درک بصری ارائه گردید و بعد از آن به منظور شناسایی فرآیند ادراک بصری محور عکسهایی در مسیر عبوری پیادهروها و با زاویه دید انسان معمولی گرفته شد و سپس سلسه مراتب ادراک روی آنها مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. نتایج پژوهش حاکی از آن است که وجود نشانه ها در پسزمینه و پیش زمینه میتواند به ترتیب جهت یابی و خوانایی را ارتقاء دهد. و جزئیات و حجم ها نیز با چرخش چشم روی آنها مدت زمان توجه به فضا را افزایش میدهند.

کلیدواژه ها:

ادراک بصری ، فرآیند ادراک ، محور تاریخی حافظ ، رابط ، ساخت شهر.