الناز آذرتاج - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه محقق اردبیلی
علی رسول زاده - دانشیار دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
علی اصغری - دانشیار دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی
اباذر اسمعلی عوری - دانشیار دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی

استفاده از اراضی بر اساس قابلیت آنها، یکی از مسایل مهم در مدیریت حوزه های آبخیز کشور به شمار می آید. در این پژوهش،رابطه بین تغییرات کاربری اراضی با برخی خصوصبات خاک و ضریب رواناب در بالادست بند الماس در استان اردبیل بررسی شد.آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. بدین منظور در منطقه ی یادشده، در شیب ثابت 25 درصد، سه نوع کاربری تحت عنوان مرتع دست نخورده، مرتع تخریب شده و زمین زراعی به عنوانتیمارهای آزمایش تفکیک شدند. سپس، در هر کاربری و در هر کرت، با استفاده از بارانساز، بارشی ایجاد و از رواناب نمونه برداریصورت گرفت. نتایج آنالیز واریانس نشان داد کاربری های مختلف بر مولفه های جرم مخصوص ظاهری، مقاومت سطحی و کربن آلیاثر معنی داری در سطح احتمال 1 درصد دارند. نتایج نشان داد که در سطح احتمال 1 درصد به طور معنی داری بیشترین حجمرواناب مربوط به مرتع تخریب شده و کمترین آن مربوط به مرتع دست نخورده می باشد به طوری که تبدیل مرتع دست نخورده بهزمین زراعی و مرتع تخریب شده حجم رواناب تولیدی را به ترتیب 9 و 16 برابر افزایش داده بود. با داشتن حجم رواناب و مقداربارندگی، ضریب رواناب برای سه کاربری تعیین شد که بیشترین ضریب رواناب مربوط به مرتع تخریب شده و برابر 0/72 محاسبه گردید.

هدر رفت خاک، فرسایش، ضریب رواناب، بارانساز، کاربری اراضی