معصومه حافظ رضازاده - استادیار، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران
ضیاالحق هاشم زهی - دانشجو دکترا، جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران

حاشیه نشینی به توسعه شهری اطلاق می شود که بدون برنامه ریزی ، هدایت ، کنترل و بدون رعایت مقررات شهرسازی توسط توده مردم ایجاد می شود . پیامد گسترش شهرنشینی و پیدایش شهرهای بزرگ ایجاد محله های حاشیه نشین با بافت نابسامان است که معمولا ساکنین آن را مهاجرین روستایی با اقشار کم درآمد شهری تشکیل می دهند که از نظر اشتغال دارای مشاغل کاذب هستند. شهر ایرانشهر به عنوان یکی از شهرهای متوسط اندام ، همچون اغلب شهرهای کشور، در دهه - های اخیر رشد جمعیتی و کالبدی قابل ملاحظه ای داشته است که بیشتر معلول مهاجرتهای روستاییان به شهر بوده و به شکل گیری سکونتگاههای غیر رسمی و مناطق حاشیه نشینی چون محلات (فرهنگ و اسدآباد، راهنمایی و رانندگی قدیم، غریب آباد، گندمکان و سردرگان بلوار کمربندی (مکران) منجر شده است. که با مسائل عدیدهی کالبدی، اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و...... مواجه میباشد. جمعیت ساکن در مناطق حاشیه نشین استان 441 هزار و 625 نفر بوده که به طور میانگین 41 درصد جمعیت شهرهای استان را شامل می شود و سهم شهر ایرانشهر 23 درصد معادل 26162 نفر است. در این مطالعه با استفاده از تحقیقات میدانی و کتابخانه ای و پخش پرسشنامه در بین 383 نفر از جمعیت حاشیه نشین و نخبگان و متخصصان شهری و بهره گیری از مدل SWOT می توان به نتایج و راهکارهای مذکور اشاره کرد. نتایج تحقیق در محلات نشان میدهد که تهدیدات نرخ بالای بیکاری و بهداشت نامناسب و ...، فرصت ها تمایل نهادهای مدیریت شهری به ساماندهی محله و ...، نقاط قوت وجود حس اعتماد در بین همسایگان و سرمایه اجتماعی بالا و ... ، نقاط ضعف عدم مالکیت های قانونی و مساحت کم قطاع و ... میباشد.

حاشیه نشینی، سکونتگاههای غیر رسمی ،مهاجرت روستاییان، محلات ، شهر ایرانشهر.