پروین گلی زاده - دانشیار گروه زبان وادبیات فارسی دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید بازجوونده - دانشجوی دکترای زبان وادبیات فارسی پردیس دانشگاه شهیدچمران اهواز

مقدمه: دریک تقسیم بندی محتوایی ادبیات رابه انواع زیر تقسیم کرده اند :حماسی ،غنایی،تعلیمی،نمایشی . دراین تقسیم بندی کلی که شامل تمام آثار ادبی جهان می شود ، معیار وملاکتشخیص وتعیین انواع ادبی ، محتوا ودرونمایه ی آثارادبی می باشد. در این تقسیم بندی اساسا تفاوتی میانساختار آثار وجود ندارد وهر اثرادبی با هرگونه ساختاری می تواند درحوزه ی یکی از این انواع ادبی قرارگیرد .شاهنامه ی فردوسی به عنوان یکی از برترین آثار حماسی جهان در خود داستان ها وروایاتی دارد که از هرنظر شایسته ی مطالعه وپژوهش اند . این داستان ها چه از نظر ساختار وچه از نظر محتوا ، گنجینه هایی هستندکه باعث غنای ادبیات فارسی شده اند . داستان نبرد سهراب و گردآفرید ، یکی از این داستان هاست که در اینمقاله سعی شده است نگاهی دوباره به آن انداخته شود و ویژگی های ساختاری ومحتوایی آن بازکاوی گردد .روش کار: این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه ی پژوهش، توصیفی، تحلیلی میباشد. به این صورتکه موضوع از طریق مطالعات کتابخانه ای نظیر کتابها، مجلات، بررسی اسناد و مدارک، منابع پژوهشی الکترونیکیمانند اینترنت و غیره، مورد بررسی قرار گرفته واسناد ومدارک مرتبط جمع آوری گردیده است.بحث و نتیجه گیری:حماسه درذهن ایرانیان به خاطر اشتمال برتوصیف پهلوانی هاو رشادت های پهلوانان،جایگاه ویژه ای داشته ودارد.شاهنامه ی حکیم طوس بدون تردیدیکی ازشاهکارهای حماسی جهان است.ساختاربه هم تنیده واستوارشاهنامهنشان دهنده ی طراحی بی نظیراین شاهکارادبی جهان است.ساختارشاهنامه به واسطه ی انتخاب درست ومتناسبواژگان، آهنگ، لحن کلام وتناسب های دیگر، ازجمله تقابل و آشنایی زدایی های شگرف،به گونه ای ست که هرمخاطبی را تحت تاثیر قرارمی دهد. نوع ادبی حماسه ازدیربازمورداقبال عموم مردم جهان بوده است.مردم ایرانبه واسطه ی تمدن باشکوه خود، نسبت به حفظ وانتقال روایت های اسطوره ای وحماسی خود،اهتمام ویژه ای داشتهاند .داستان نبرد سهراب وگرد آفرید از چند جهت قابل بررسی ومطالعه است . در این داستان سهراب به عنوانجوانی نوخاسته با نیروی جوانی خویش به ایران حمله ور می شود . ویژگی های رفتاری او در این داستان بیشتروبهتر نمایان می گردد . گرد آفرید ، پهلوان بانوی ایران در مقابل سهراب می ایستد وبا او مبارزه می کند واگر چهشکست می خورد اما باحیله وچاره گری از دست سهراب می گریزد وجان سالم به در می برد . صحنه ی مبارزه یاین دو پهلوان اطراف دژ سپید است که ویژگی های آن در داستان آمده است.

شاهنامه ،حماسه، سهراب ،گردآفرید