علی اکبر نجفی کانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

اقتصاد روستایی یکی از مولفه های اساسی و مهم در اقتصاد هر کشوری است و در بسیاری از کشورهای توسعه یافته نیز، توجه به اقتصاد روستا یکی از اهداف کلان در برنامه های توسعه ای محسوب می گردد. در کشور ما نیز، با وجود ظرفیت و پتانسیل قوی روستاها در بخشهای مختلف اقتصادی به خصوص تولید که سهم قابل توجه آن متوجه بخش کشاورزی است، به طور میانگین سهم اقتصاد روستا در اقتصاد کشور با احتساب نفت حدودا معادل 26,5درصد و بدون احتساب نفت حدودا معادل 22 درصد می باشد و در مجموع، بین 20 تا 23 درصد از سهم ارزش افزوده تولیدی کشور متعلق به روستاها است. با توجه به اهمیت موضوع هدف کلی پژوهش حاضر بررسی تنگناها و چالشها فراروی توسعه اقتصادی و ارائه راهکارهایی در راستای توسعه اقتصادی روستاهای مرزی است. این تحقیق به صورت کاربردی بوده و روش آن به صورت توصیفی- تحلیلی و میدانی است و جامعه آماری، روستاهای مرزی بخش داشلی برون شهرستان گنبد می باشند. پس از شناسایی و طراحی شاخصها، پرسشنامه ای تنظیم شد که با استفاده از فرمول کوکران، 200 نفر از روستاییان و مسئولان ذیربط به عنوان جامعه نمونه انتخاب و مورد پرسشگری قرار گرفتندو در نهایت با استفاده از آماره های توصیفی و آزمون تحلیل عاملی در محیط نرم افزاری SPSS ، داده ها مورد سنجش و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی حاکی از آن است که مولفه های مختلف بررسی شده به عنوان نقط ضعف و چالش به چهار دسته (عامل) طبقه بندی شده اند و درمجموع در محدوده تحقیق حاضر بوده اند. مهم ترین چالشهای روستاهای مرزی به ترتیب چالشهای زیست محیطی، نهادی، اجتماعی و زیرساختی می باشند که مجموعا 84/35 درصد از واریانس کل را تبیین می کنند و 15/65 درصد باقیمانده مربوط به عاملهایی هستند که خارج از محدوده تحقیق حاضر بوده اند.

چالشها، توسعه اقتصادی، روستاهای مرزی، گنبد کاووس.