مقایسه و بررسی اندازه گیری بار میکروبی شیر خام و پاستوریزه در منطقه خوزستان با دو روش سیستم امپدانس الکتریکی و کشت پورپلیت

در بسیاری از کشورها، شیر و فرآورده های آن، بخش مهمی از رژیم غذایی آسان را تشکیل می دهند. یکی از فاکتورهای بسیار مهم در ارزیابی کیفیت شیر، میزان بار میکروبی آن است. شمارش کلی میکروبی شیرهای خام و پاستوریزه به روش کشت سطحی (طبق دستورالعمل موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران) و مطابقت نتایج حاصل با مقادیر استانداردهای موجود، از جمله کارهای آزمایشگاهی معمول در تمامی کارخانه جات صنایع شیراست. سرعت دستیابی به نتایج بار میکروبی در اسرع وقت و در حداقل زمان ممکن از جمله نکات ویژه و مدنظر کارخانه جات به منظور اطمینان از کیفیت محصول تولیدی و در حال توزیع در بازار می باشد. لذا در مطالعه حاضر با تکیه بر این موضوع، همزمان با انجام روش مرجع در ارزیابی کیفیت میکروبی شیر، با بهره گیری از تکنیک امپدانس مقدار مقاومت الکتریکی ظاهری در شیر نیز اندازه گیری می گردد. در این مطالعه مطابقت نتایج حاصل از روش امپدانس با نتایج بدست آمده از روش کشت سطحی و نیز روش مرجع پورپلیت در منطقه خوزستان مورد بررسی واقع گردد. این مطالعه بر روی 100 نمونه شیر، که شامل 50 نمونه شیر خام و 50 نمونه شیر پاستوریزیه بود انجام گرفت. تراکم بار میکروبی شیرها با دو روش شمارش کلی باکتری ها و روش امپدانس اندازه گیری شد. نتایج حاصل از فاکتورهای مورد مطالعه (بار میکروبی به روش مرجع، اسیدیته قابل تیتر شیر و نیز مدت زمان ثبت شده جهت ارزیابی بار میکروبی با روش امپدانس) با استفاده از نرم افزار SPSS مورد بررسی و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفتند. که بر اساس نتایج بدست آمده میزان تطابق روش امپدانس با روش کشت سطحی در شیره های پاستوریزه و شیرهای خام به ترتیب 95/01% و 95/29% بود و میزان تطابق روش امپدانس با مقدار روش مرجع پورپلیت های خام بر اساس درجه دورنیک 88/83% و در شیرهای پاستوریزه 85/4% بدست آمد. در این مطالعات، نتایج حاصله از دو روش مرجع و امپدانس از نظر آماری اختلاف معنی داری نشان نداد و علل تفاوت های جزئی وجود دارد. نتیجه کلی آنکه با توجه به اهمیت حصول سریع نتایج در آزمون های کنترل کیفی شیر و فرآورده های لبنی، استفاده از تکنیک های سریع تر همچون روش امپدانس می تواند راهگشا بوده و انجام آزمون های وقت گیر مرسوم به خصوص انجام کشت و شمارش بار میکروبی به روش مرجع را تا حد بسیاری کاهش دهد. اما انجام این امر مستلزم بررسی دقیق نمونه های هر منطقه یا کارخانه و طراحی و تدوین کالیبراسیون های دقیق با میزان انطباق بالا می باشد تا بدینوسیله با اطمینان به معادلات پیشگوی حاصل بتوان فاکتورهای مورد نظر در امر کنترل کیفیت را پاسخ داده، از طریق محاسباتی به دست آورد.

کلیدواژه ها:

شیر پاستوریزه ، شیرخام ، روش امپدانس ، روش کشت سطحی ، شمارش کلی بار میکروبی ، منطقه خوزستان