نگاهی گذرا به اخلاق در نهج البلاغه

درست یا نادرست بودن اعمال انسان و اینکه کدام عمل، اخلاقی و کدام غیر اخلاقی است، موضوعی است که میتوان قدمت آن را در کشورها و فرهنگهای مختلف، حتی تا زمانهای اساطیری و آغاز آفرینش انسان امتداد داد و از آن بحث نمود. اخلاق در زندگی انسان چنان اهمیتی دارد که هم در تعالیم مذهبی بر آن تاکید شده است و هم در ادبیات اکثر کشورها، در نوع ادبیات تعلیمی مفاهیم و مصداقهای اخلاقی فراوانی میتوان مشاهده نمود. با توجه به چنین اهمیتی، مقاله حاضر به بررسی اخلاق در نهج البلاغه پرداخته است. برای درک بهتر، مقاله در چهار بخش تنظیم شده است: در بخش نخست یا مقدمه، کلیاتی در مورد اخلاق و تعریف آن ذکر گردیده است. در قسمت دوم رابطه اخلاق با دین، علل اهمیت اخلاق در مذهب و قدمت موضوعات اخلاقی در دین بررسی شده است. در قسمت سوم، اهمیت و پیشینه اخلاق در ایران و اسلام، به طور گذرا، ذکر و نشان داده شد که اندرزنامه های دوران اسلامی ایران را، میتوان ادامه همان سنت اندرزنامه نویسی ایران باستان در کتابهایی چون شایست نشایست، مینوی خرد و... به حساب آورد. قسمت چهارم که بخش اصلی مقاله است، به بررسی اخلاق در نهج البلاغه میپردازد. در این بخش با ذکر آمار و نمونه، اخلاق و مفاهیم اخلاقی، شاخه های گوناگون اخلاق مانند اخلاق زیست محیطی، اخلاق حرفهای، مهمترین اصول اخلاقی حاکم بر نهج البلاغه و... توصیف و تشریح شده است. مقاله حاضر که با شیوه اسنادی و تحلیلی نوشته شده است، در پایان نتیجه میگیرد که نهج البلاغه با آنکه متنی مذهبی و ادبی است، اما در آن مسائل و مفاهیم اخلاقی از اهمیت فراوانی برخوردار است و نمونه های زیادی در این مورد میتوان در آن مشاهده کرد.

کلیدواژه ها:

نهج البلاغه ، رابطه اخلاق با مذهب ، تعریف اخلاق ، دین اسلام.