بررسی روشهای تامین منابع مالی پروژه های زیرساختی کشور با استفاده از رویکرد تفکر سیستمی (مطالعه موردی: پالایشگاه نفت اصفهان و پالایشگاه گاز لامرد)

پروژه های عمرانی در نظام اقتصادی و بودجهبندی کشور از اهمیت بالایی برخوردار بوده و هرساله بخش عمده ای از درآمدهای ملی کشور ما صرف سرمایه گذاری در طرحهای عمرانی و امور زیربنایی میگردد؛ بنابراین با بزرگتر شدن و پیچیده تر شدن پروژه های عمرانی، نیاز به یافتن روشهایی به منظور کنترل و مدیریت هزینه که نقش اصلی را در بالا بردن راندمان و سود و درنتیجه موفقیت پروژه ایفا میکند احساس میشود. شاید بهجرئت بتوان گفت که موضوع هزینه پروژه مهمترین مبحثی است که در مدیریت و ارزیابی پروژه می بایست بیش از هر موضوع دیگری به آن توجه کرد و مباحث دیگر را حول آن در نظر گرفته و مدیریت نمود. امروزه فرایند مدیریت هزینه پروژه شامل: برنامهریزی منابع، برآورد هزینه، بودجه بندی پروژه و کنترل هزینه که به یکی از دغدغه های اصلی متولیان و دست اندرکاران پروژه ها تبدیل شده است. دفتر نظارت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری، طی بررسی و گزارشهای تهیه شده، علت عمده شکست پروژه های عمرانی را، مسائل مالی دانسته که یکی از دلایل اصلی این موضوع را میتوان، مسئله افزایش چشمگیر کسری بودجه در سالهای اخیر بشمار آورد که مضرات گوناگونی در به اتمام رساندن و در پی آن تاخیر در بهرهبرداری در پروژه های عمرانی (بخصوص عمومی) را به همراه خواهد داشت. همچنین مطابق گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی عدم النفع پروژه های نیمه تمام فعلی سالانه بیش از 12 هزار میلیارد تومان به اقتصاد ملی آسیب میرساند (بیش از دو سوم بودجه عمرانی کشور). ما در این پژوهش ابتدا به شناسایی روشهای کلی تامین منابع مالی پرداخته و سپس به شناسایی معیارهای موثر در انتخاب روشهای تامین منابع مالی با استفاده از رویکرد تفکر سیستمی پرداخته و روابط علی-معلولی بین متغیرهای موثر را بررسی نمودیم. همچنین جهت کاربردی بودن پژوهش از پرسشنامه و مصاحبه با عوامل پروژه های نفت و گاز استفاده نمودیم و با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی روایی و با استفاده از ضریب آلفای کرون باخ پایایی پرسشنامه و عوامل پرسشنامه تایید گردید. به بررسی اقتصاد نفتی ایران به عنوان یک اقتصاد تک محصولی و لزوم عدم اتکا به این منبع درآمد و حرکت به سمت روشهای جایگزین مالیات و خصوصی سازی، به عنوان روشهای تامین درآمد پایدار دولت میپردازیم و در ادامه مزایا و موانع اجرای هر یک از این راهکارها در کشور را بررسی میکنیم.

کلیدواژه ها:

تامین منابع مالی ، تفکر سیستمی ، نمودار علی-معلولی ، پروژه های زیرساختی