بازخوانی تصوف در هنرهای ایرانی اسلامی از منظر تحلیل گفتمان (با نگاهی به هنر خوشنویسی و شعر)

  • سال انتشار: 1397
  • محل انتشار: همایش ملی جلوه های هنر ایرانی اسلامی در فرهنگ،علوم و اسناد
  • کد COI اختصاصی: JELVEH01_048
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 737
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

هادی مومنی

مدیر مرکز تخصصی هنر پژوهشکده فرهنگ و هنر و معماری جهاد دانشگاهی

فاطمه شیری

کارشناسی ارشد ارتباط تصویری دانشگاه الزهرا تهران

منیژه نوری

کارشناسی ارشد هنر اسلامی دانشگاه علم و فرهنگ تهران

چکیده

در فرهنگ ایرانی اسلامی هنر خوشنویسی و شعر از جایگاه ویژه ای برخوردارند. این هنرها در عین تفاوتشان باهم شباهت ها و نزدیکی های بسیاری به هم دارند، هم در محتوا و هم در فرم های ساختاری رسانه ای خاصی که پیش می کشند. نگارنده در این مقاله می کوشد با روش توصیفی تحلیلی بنیان های نظری این هنرها-خوشنویسی (با تاکید بر خط نستعلیق)، شعر (با تاکید بر نوع نگاه مولوی و حافظ به غزل)- را به هم نزدیک کرده و رابطه ی آنها با عرفان و تصوف را بسنجد و جستجو کند. به واقع این رویکرد نقشی شناختی برای هنر قائل است و از توجه صرف به مقوله زیباشناختی فراتر میرود و آن را در ارتباط بافهم ما از جهان هستی قرار می دهد. ازاین رو هدف از این پژوهش کشف مبنایی نظری وتئوریک برای هنرهای ایرانی اسلامی است. شناخت چیستی و جایگاه زیباییشناسی در تفکر اسلامی و چگونگی بازنمایی آن در هنرها از دیگر اهداف این پژوهش است. پرسشی اصلی که می توان پیش کشید این است که رابطه ی ساختاری و نظری این هنرها باهم چگونه است و به چه شکلی به هم مرتبط می شوند و حضور و تجلی مباحث عرفان و در دل آن تصوف و صوفی گری در ساختار درونی این هنرها، چگونه تاثیرگذار بوده است. نتیجه ی نهایی این تحقیق بر این ایده استوار است که در فرهنگ ایرانی اسلامی دال اعظم گفتمان دوران را اسلام و فلسفه ی اسلامی تشکیل میدهند و تصوف هم به عنوان دال شناور در سرتاسر آن حضور دارد و این امر را می توان در ساختار همه ی هنرهای ایرانی (هم در فرم و هم در محتوا) به نظاره نشست. پژوهش حاضر با رویکردی تحلیلی تبیینی با استفاده از گردآوری اطلاعات کتابخانه ای، منابع معتبر داخلی و خارجی صورت پذیرفته است.

کلیدواژه ها

گفتمان، هنر اسلامی،عرفان، تصوف، خوشنویسی، شعر.

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.