عاطفه السادات سالاری - دانشجوی دکتری، گروه علوم سیاسی، دانشگاه مفید، تهران، ایران.

جامعه ایرانی، از مشروطه به اینسو، تغییرات گستردهاى در ادبیات سیاست و حکومت را شاهد است در چنین شرایطی، فقه سیاسی به یاری استعارهای زیادی که دارد میتواند بنیانی بر نظریه های متفاوت حکومت فراهم کردهاند. استعاره وقف جایگاه برجسته ای در فقه سیاسی معاصر یافته و رابط بین شریعت و دموکراسی در دولت مدرن شده است. براساس اندیشه نایینی با استفاده از استعاره وقف میتوان اولا، رابطه فرد و دولت یا مردم و حکومت را در اندیشه سیاسی توضیح دادوثانیاحکم به ضرورت شرعی انتقال جامعه شیعه از سلطنت استبدادی به مشروطه کرد. برخلاف نظام استبدای پیش از مشروطه، شرط اساسی نظام ولایتیه آزادی و برابری نوع انسانها و امانتی و غیر مالکیتی بودن قدرت سیاسی است. وی با تکیه بر مبانی اعتقادی فقه شیعه در باب رهبری و غیبت معصوم (ع)، نظام سیاسی را به مدیریت موقوفه غصبی ، که غصب قهری به اعتبار غیبت است تشبیه میکند. این تمثیل البته امکانات تحلیلی بسیاری برای فقه سیاسی نایینی تدارک کرده است. از جمله حقوق و آزادیهای مردم در حکومت ولایتیه، و ماهیت شورایی این نوع حکومت.

فقه سیاسی، وقف، ایران معاصر، دولت