حسین عبادی پور - کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی
محمود احمدپوربرازجانی - استادیار گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه زابل

نقش ویژه و بدون جایگزین آب در کشاورزی و کمیابی این نهاده تولید به ویژه در مناطق خشک نظیر زابل باعث تلاش در جهت یافتن راه های جدید برای استفاده بهینه از این نهاده میشود. در بهینه سازی الگوی کشت متعارف، ترکیب کشت را در سطح مزرعه چنان تعیین میکنند که سود بیشینه شود. حال آنکه در نواحی خشک، از جمله غالب مناطق ایران آب عامل محدود کننده است نه زمین. بر این اساس، بهتر است که آب موجود چنان بین فعالیتهای رقیب تخصیص داده شود که سود بیشینه شود. در این راستا در مطالعه حاضر سعی شده الگویی برای تخصیص آب آبیاری بین محصولات قابل کشت در منطقه زابل ارائه شود، که به ازای مصرف هر واحد آب آبیاری، بیشترین سود حاصل شود. برای دستیابی به این هدف از روش برنامه ریزی فازی آرمانی استفاده شده است. چهار آرمان فازی شامل بیشینه کردن سود، کمینه کردن مصرف آب، کود و سموم در قالب سه سناریو با هم مقایسه شدند. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق از طریق پرسشنامه و مصاحبه حضوری و همچنین آمارنامه های جهاد کشاورزی شهرستان زابل جمع آوری گردید. سه الگوی بهینه مصرف آب با وزنهای متفاوت در تابع هدف برآورد شد. گندم، جو، جالیز، خیار، گوجه فرنگی و انگور محصولات مورد مطالعه در این تحقیق میباشند. یافته های تحقیق نشان داد که بین این سه الگوی بهینه مصرف آب تفاوت محسوسی وجود دارد. محصولات انگور و خیار سبز درتمام الگوهای بهینه مصرف آب وجود دارند. محصول گوجه فرنگی از تمام الگوهای بهینه مصرف آب حذف شده است.

بهینه سازی، تخصیص آب، برنامه ریزی آرمانی فازی، محیط زیست