محمدرضا نجاریان - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
مجید پویان - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
فاطمه قانع - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

کودکان از لحظه تولد وارد مرحله شناختی می شوند و نیاز به شناخت خویش، محیط پیرامون و کسب هویت از این طریق از نیازهای اساسی آنهاست. نخستین نکته درباره هویت این است که از یکسو جنبه فردی و شخصی آن مورد اهمیت است و از سوی دیگر جنبه اجتماعی آن مورد بحث قرار میگیرد. در این مقاله پس از توضیح مختصری درباره مفهوم هویت، ابتدا رابطه معنویت و هویت در کودکان را تبیین میکنیم. سپس با نظرداشت آنچه پژوهشگران برجسته این حوزه درباره مفهوم ادبیات کودک گفتهاند و با گریزی به تعریف هگل از فلسفه، دین و هنر به واکاوی نقش ادبیات کودک در جریان هویت یابی معنوی کودکان میپردازیم. در نهایت با مقایسه کتاب او اثر محسن چینی فروشان و دعاهای زمینی پدربزرگ اثر داگلاس وود رویکرد این دو نویسنده را در انتقال مفاهیم معنوی به کودک بررسی خواهیم کرد. یافته های این پژوهش نشان میدهد که ادبیات در مقام هنر رسالتی والاتر از انتقال صرف مفاهیم دینی به کودک و پرداخت هویت جمعی او دارد و نویسنده بزرگسال در مقام هنرمند میتواند تاثیر بسزایی در رشد هویت معنوی و فردی کودک بگذارد و این مهم میسر نمیشود جز آنکه شهود هنرمند به یاریش آید و کودک را در تجربه معنوی شخصیاش سهیم کند. مقایسه دو اثر چینی فروشان و داگلاس وود نشان میدهد که وود با رویکرد هنرمندانه به معنویت توانسته اثر موفقتر و تاثیرگذارتری بنویسد.

ادبیات معنوی کودک، هویت معنوی، هویت دینی، هویت فردی، هویت جمعی