فهیمه نقش بندی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته ی تاریخ هنر جهان اسلام، دانشگاه تهران
آرزو پایدارفرد - استاد راهنمای پایان نامه، دکترای رشته هنر اسلامی، دانشگاه هنر اسلامی تبریز، عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند

داستان زال و رودابه یکی از داستانهای عاشقانه شاهنامه ی فردوسی است که در این مقاله سعی شده همگامی ادبیات و نگارگری ایرانی با توجه به مفهوم عشق در آن تبیین شود. با توجه به نفوذ فرهنگهای بیگانه، تحولات نگارگری ایران از پیوستگی و تداوم نسبی برخوردار بوده است و وجود اشتراکات تصویری و مفهومی فراوانی در آثار دوره های مختلف مشاهده می شود به طوری که عشق به عنوان یکی از مفاهیم اصلی نگارگری ایران، آثار زیادی از نگارگران ایرانی را در صورت و معنا به هم نزدیک کرده است. در این نوشتار، بررسی انواع داستان های عاشقانه شاهنامه و نگاره های آنها با طبقه بندی عناصر موجود در نگاره ها از جمله طبیعت، کتیبه ها، متون و انواع ترکیب بندی، روند شاخت عمیق تری را از تصویر سازی داستان های عاشقانه در آثار نگارگری ایران فراهم ساخته است. هنرمند ایرانی در فضای نمادین به آفرینش می پردازد و گاهی با اغراق در ویژگی های واقعی و با ترکیب ویژگی های مختلف نقوش خاصی را تصویر می کند، در این پژوهش به سوالات زیر پاسخ داده شده است: انواع داستان های عاشقانه در شاهنامه کدامند و داستان زال و رودابه از کدام نوع است نمود تصویری عشق در نگاره های زال و رودابه به چه شکل قابل تحلیل است یافته های تحقیق حاکی از آن است که داستان زال و رودابه چون دیگر داستان های شاهنامه و حتی خمسه نظامی (خسرو و شیرین) مورد توجه نگارگران در مکاتب مختلفی چون هرات، شیراز، قزوین و اصفهان بوده است که از دید پژوهشگران ادب و هنر دور مانده است. روش پژوهش و تحقیق در این مقاله توصیفیتحلیلی و شیوه گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای است.

عشق، ادبیات، نگارگری، داستان زال و رودابه، شاهنامه فردوسی