احمد میرگل - عضو هئیت علمی گروه علوم تربیتی،دانشگاه پیام نور، زابل، ایران.
صادق ملاشاهی - کارشناس رشته کامپیوتر، دانشگاه آزاد اسلامی، زابل، ایران

سکونتگاههای نوبنیاد در نواحی کمتر توسعهیافته تناسبی با جایگاه و کارکردهای آن سطح در مقیاس ناحیه ای- فضایی ندارند و دربسیاری موارد پراکندگی بیش از حد این سکونتگاه ها و به ویژه واحدهای کوچکتر ناکارآمدی سطوح سلسله مراتبی را در منطقه به دنبال داشته است. یکی از دلایل ایجاد این سکونتگاه ها، ضرورتهای منطقه ای و اجرای عملکردهای خاصی است که منافع کل سرزمین را دربر دارد. در نیم قرن اخیر برای پراکنش و تعادل ناحیه ای و سرریزپذیری جمعیت مادرشهرهای ناحیه ای، شهرهای جدید ظهور کرده اند. درواقع این سکونتگاه ها تنها با روستاهای ناحیه پیوند ندارند، بلکه با شهرهای ناحیه نیز در ارتباطاند و بر حسب اندازه و عملکرد خود، در روند تکاملی ناحیه اثر میگذارند و اغلب، در تکامل اقتصادی با تمرکز مستمر فعالیتها و سازمان گسترده اداری توانستهاند امکانات وسیعی را به خود اختصاص دهند. هدف از مقاله حاضر ارزیابی کمی و کیفی سکونتگاه های نوبنیاد و بررسی نقش آنها در توسعه ناحیه ای است و بر این اساس روش تحقیق حاضر توصیفی-تحلیلی میباشد. دادهها و اطلاعات نیز شامل ارزیابی شاخص های پویایی این سکونتگاه ها همچون جمعیت، سکونت، تحرک، کاربری تجاری و زیرشاخه های فرعی آنها با مدل ELECTRE است. نتایج بیانگر آن است که در بین این سکونتگاهها هامون شهر با توجه به ماتریس هماهنگ و ناهماهنگ موثر از شرایط بهتری برخوردار است. در نهایت، با انتخاب الگوی پویا و تکنیک تحلیلی SWOT فاکتورهای کیفی موثر براین روند نیز مشخص و راهبردهای متناسب با شرایط هر سکونتگاه ارائه شد.

سکونتگاه های نوبنیاد، توسعه ناحیه ای، مدل ELECTRE ، تکنیک تحلیلی SWOT