هیدروژئواتیکس؛ انگاره ای انکارناپذیر برای پایداری آبخوان ها

ژئواتیکس یا اخلاق زمین شناختی مفهوم نو و البته با کارکردی دیرینه است که بر بیان و بازتاب ارزش هایی تاکید دارد که با اتکا بر آن رفتار و اعمال مناسبی در مواجه با تداخل انسان و زمین کره (ژئوسفر) ارایه گردد. ژئواتیکس از پیامدهای اخلاقی، اجتماعی و فرهنگی پژوهش ها و فعالیت های زمین شناسی سخن می گوید و نقطه اشتراکی بین علوم زمین، جامعه شناسی و فلسفه است. این گرایش نوظهور از پاسخگویی و ارتباط اجتماعی زمین شناسان در هدایت فعالیت هایی بحث می کند که در برهم کنش انسان و سیستم زمین شناختی یا همان زمین است. در چنین مفهومی فیزیک جامد زمین، آبکره و هواکره و حتی زیست کره نیز وارد بحث شده و در دایره شمول اخلاق زمین شناختی قرار می گیرند. زمانی که آب زیرزمینی به عنوان بخشی از ساختار و منابع زمین شناختی تلقی گردد اخلاق زمین شناسی نیز به این مبحث وارد شده و بدون شک بخش مهمی از مباحث اخلاق زمین شناسی را می تواند معطوف خود سازد. افزایش بی رویه استخراج آب زیرزمینی، تشدید برهم کنش انسان و طبیعت در آبخوان ها، نیاز به تامین آب شیرین و بسیاری از مسایل مرتبط با آب زیرزمینی در دوران انسان یا آنتروپوسن موجب شده است تا اخلاق زمین شناختی به آب زیرزمینی نیز تسری یابد و با مفهوم مستقل و با عنوان هیدروژئواتیکس یا اخلاق زمین شناسی آب یا اخلاق آب زیرزمینی مطرح گردد. در این نوشتار با مروری کوتاه بر مفاهیم و جنبه های کاربردی و عملیاتی اخلاق آب زیرزمینی تلاش شده است تا با شواهد و دلایل منطقه ای و محلی، لزوم ترویج و تفهیم این گرایش از علم به عنوان انگاره ای انکارناپذیر برای پایداری آبخوانها مطرح و از آن به عنوان پارادایمی جدید و همسو نه موازی با سازگاری با کم آبی مطرح گردد. در صورت توفیق در ترویج این مفهوم می توان به برداشتن گام های بلندی در صیانت از منابع آب دست کم در نسل بعد امیدوار بود.

کلیدواژه ها:

اخلاق آب زیرزمینی ، هیدروژئواتیکس ، میراث زمین شناسی ، حفاظت کیفی ، مدیریت منابع آب.