طاهره حیدری - عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده ادبیات، گروه زبان و ادبیات عربی

نقد پسا استعماری یکی از رویکردهای ادبیات تطبیقی و مطالعات فرهنگی است که بازخوردهای استعمار را در متون ادبی تحلیل میکند. در این نوع نقد فرهنگی، پژوهشگر در پی بازخوانی گفتمان استعمار است و به همین جهت با دو مقولهی استعمارگر و استعمارزده پیوند میخورد. نقد پسا استعماری از آن رو که به دوگانه هایی نظیر من و دیگری یا استعمارگر و استعمارشده میپردازد، یکی از قلمروهای مطالعاتی ادبیات تطبیقی تلقی میگردد. نویسندگان ادبی، متناسب با موافقت یا مخالفت خود با استعمار برخی از ابعاد آن را در متون ادبی بازتاب دادهاند. پژوهش حاضر، در پی نقد و تحلیل دو رمان جزیره سرگردانی از سیمین دانشور و المصابیح الزرق از محمود تیمور است. بخش قابل توجهی از این دو رمان به زندگی و واکنشهای مختلف شخصیتها درباره ی بیگانگان اختصاص دارد. نویسنده تلاش کرده است خوانندگان را در مواجهه عینی با شخصیتها و سرانجام، گرایش و واکنش آنان قرار دهد. سیمین دانشور اجتماع استعمارزده ی ایران را به تصویر کشیده و محمود تیمور مصر اشغال شده توسط انگلیسی ها را. سیمین دانشور مبارزه ی مسلحانه و مستقیم را رد کرده اما محمود تیمور استقلال طلبی و شهادت طلبی را سلاح اصلی معرفی کرده است.

ادبیات تطبیقی، مطالعات فرهنگی، نقد پسااستعماری، جزیره سرگردانی، المصابیح الزرق