فاطمه گل عابدی - دانش آموخته زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمدصادق بصیری - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمدرضا صرفی - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

خیال در میان متصوفه به عنوان ابزاری برای دستیابی انسان به جهان ماوراء و درک امور غیبی تعریفشدهاست. مقالهی حاضر با استفاده از روش توصیفی و کتابخانهای، نظریات ابنعربی و مولانا درباب خیال را مورد بررسی و تطبیق قرار داده است و در پایان نتایج به دست آمده از این پژوهش بیان میکند که ابنعربی به عنوان یکی از اولین تدوین کنندگان آثار نظری عرفان و تصوف، خیال را بر سه نوع میداند؛ اصلی ترین نوع خیال از منظر اوعالم مثال یا خیال منفصل است که در میان عالم ماده و عالم غیب الهی قرارگرفته و ویژگی هر دو جهان(مادی و معنوی) را در خود داردابن. عربی، قوهی متخیلهی انسان را به عنوان دومین نوع خیال معرفی میکند که رابط بین فرد و جهان مثال است. سومین و آخرین نوع خیال که در آثار ابن عربی مورد توجه قرارگرفته است، ابزارهای میانه ای هستند که در جهانمادی وجود دارند. مولانا نیز به عنوان شاگرد مکتب عرفان اسلامی،در کلیات شمس، تقسیمات ابن عربی را مدنظر قرارداده و با ذوب و بازبینی این نظریه در اندیشه ی خویش، از این مضامین استفاده وخیال را در سه نوع متصل، منفصل و ابزار میانجی معرفی کرده است.

خیال، مولانا، ابن عربی،کلیات شمس، فتوحات مکیه