فاطمه شکردست - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
فرشته محجوب - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

باباطاهرعریان، شاعر ایرانی تبار و دوبیتی سرای اواخر قرن چهارم تا اواسط قرن پنجم هجری در دوران طغرل بیک سلجوقی بوده است که دو بیتی های محلی وی(فهلویات) تا کنون از وجوه مختلفی مورد نقد و بررسی قرارگرفته است. این مقاله سعی دارد با نگاهی نو به برخی از این اشعار، خوانشی متفاوت بر پایه نظریه نشانه-معناشناختی ارائه دهد. دیدگاه نشانه-معنا شناختی به عنوان روشی کارآمد برای تجزیه و تحلیل متون ادبی مطرح است. کارکرد این الگو، در بررسی و تحلیل متون عرفانی، می تواند دریچه ای باشد برای خوانشی تازه از متون نظم با درونمایه های متفاوت و نتایج چشمگیر و قابل توجهی فراهم کند. مطالعات گفتمان تنشی مبتنیبر بررسی تعامل بین گستره (شناخت) و فشاره(احساسات) گفتمانی است. این فشاره ها و گستره ها خود را در طول گفتمان نشان میدهند. مطالعه طرحواره های تنشی نشان میدهد چگونه دو گونه شناختی و عاطفی در تعامل با هم یکدیگر سبب تولید معنا میشوند. برای نیل به این منظور، پس از انتخاب و بررسی بیست دو بیتی ازباباطاهر به روش تحلیل نشانه شناختی گفتمانی، به تحلیل و توصیف محورهای تنشی و معرفتی پرداخته شده است.

باباطاهر، تحلیل نشانه شناختی گفتمان، الگوی تنشی، فشاره عاطفی، گستره شناختی