محبوبه طبسی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب
احمد رضواندوست - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب.

فعلهای پیشوندی یکی از انواع فعلهای زبان فارسی هستند که از دوره زبانهای باستان تا کنون در زبان فارسی رواج داشتهاند. پیشاوندها و پساوندها در تغییر معنی فعلها نقش مهمی داشتند، زیرا گاهی این پیشاوندها فعل را موکد میکردند، گاهی در وجه فعل تاثیر داشته اند و گاهی معنی مستقلی به فعل میداده اند که سوای معنی اصلی فعل بوده است. اغلب این پیشوندها در گذر زمان از دوره باستان به میانه و از میانه به فارسی دری یا متروک شدهاند و یا نقش پیشوندی را از دست داده، به صورت جزء مرده در ساختمان فعل مانده اند. پیشوندهای فارسی دری بازمانده پیشوندهای فارسی میانه هستند که یاعینا0 و یا با تغییر آوایی باقی ماندهاند. هدف این جستار بررسی پیشینه کارکرد معنایی و تحول پیشوند فعلی ب از پیشوندهای فعلی دوره تکوین زبان فارسی و مقایسه و مقابله دیدگاه های سبک شناسان و دستورنویسان فارسی درباره کارکرد معنایی یا زائد بودن آن براساس مصادیقی از متون نظم و نثر فارسی است تا نتیجهگیری شود که پیشوند فعلی مرده ب بر اساس دیدگاه دستورنویسان زبانشناس، پیشوندی صرفی (معناساز) یا پیشوند تاکید(پافشاری) بر فعل بوده است و دستورنویسان سنتی و آنهایی که دستور را به مثابه قواعد تغییرناپذیر میدانند این پیشوند را زینت یا زائد دانسته اند که اگر حذف میشده، تاثیری در معنای فعل نداشته است و اشاره خواهد شد که صورتهای کاربرد معنایی یا غیرمعنایی پیشوند ب به دستور تاریخی مربوط است و بر اساس قواعد دستور اکنون نباید قضاوت شود چون کاربرد ندارد و تنها در حوزه تحول ساختار زبان بررسی میشود زیرا زبان یک نظام است از این رو توصیف های بریده بریده و جزئی، منطقی و علمی نخواهد بود.

پیشوند فعلی ب ، کارکرد معنایی، تاکید، زینت و زائد، زبان فارسی