ثمر مرتضوی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران
مسعود حاتمی منش - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران
فاطمه جودکی - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر، همدان، ایران

زمینه و هدف: نظر به سمیت، خطرات بهداشتی و اکولوژیکی فلزات سنگین در محیط زیست و تاثیرپذیری موجودات زنده، سنجش و ارزیابی غلظت آنها در سطوح مختلف بوم سازگان های آبی بسیار ضروری است. از این رو مطالعه حاضر به سنجش غلظت فلزات سرب، نیکل، مس و روی و ارزیابی مخاطره اکولوژیکی آنها در رسوبات سطحی رودخانه سزار در استان لرستان می پردازد. روش بررسی: نمونه برداری از 16 ایستگاه در طول رودخانه سزار انجام شد. پس از آماده سازی و هضم اسیدی نمونه ها، غلظت فلزات مذکور با استفاده از دستگاه جذب اتمی تعیین گردید. یافته ها: میانگین کلی غلظت فلزات نیکل، روی، مس و سرب در رسوبات رودخانه به ترتیب به میزان mg/kg؛ 71/84> 40/56> 7/75> 5/61 به دست آمد. بررسی شاخص های پتانسیل سمیت حاد فلزات، ریسک اکولوژیکی و بار آلودگی بیانگر وضعیت آلودگی پایین در رسوبات رودخانه بود. خطر محیط زیستی فلزات در رسوبات منطقه به ترتیب نیکل > سرب > مس > روی ارزیابی گردید. همچنین یافته ها نشان داد در بین فلزات، فاکتور آلودگی و ارزیابی خطر اصلاح شده (mHQ) برای فلز نیکل به ترتیب در حد متوسط، و در طبقه آلودگی متوسط تا آلودگی قابل ملاحظه است. نتیجه گیری: براساس نتایج، پتانسیل سمیت حاد و خطر اکولوژیکی وضعیت آلودگی فلطات سنگین در رسوبات منطقه، پایین ارزیابی می گردد. اما گسترش شددی فعالیت های انسانی مختلف در نواحی اطراف رودخانه، در کنار آلودگی فلز نیکل در رودخانه و احتمال اثرات سوء بیولوژیک آن در محیط اطراف رودخانه، در کنار آلودگی فلز نیکل رودخانه و احتمال اثرات سوء بیولوژیکی آن در محیط بر لزوم پایش مداوم رودخانه و ارزیابی خطر سلامت و خطر اکولوژیکی آن تاکید دارد.

خط اکولوژیکی، سمیت حاد، ارزیابی خطر اصلاح شده، فلزات سنگین، رودخانه سزار