مهدیه پورهادی گوابری - دانشجوی دکتری معماری، دانشکده هنر و معماری، پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران، کیش، ایران
سحر قلم آرا - مدرس دانشگاه، کارشناسی ارشد معماری، دانشکده معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، قزوین، ایران

مقرنس یکی از مهمترین و عمده ترین عناصر تزیینی در معماری ایران و حاصل شناخت معماران ایرانی نسبت به علم هندسه و ریاضیات پیشرفته است. باز زنده سازی این الگو مستلزم شناخت کافی نسبت به تمامی ابعاد موضوع نظیر گونه شناسی، سیر تکاملی و اجرایی آن است. هدف این پژوهش پاسخ به این سوال است که مقرنس در دوره های تاریخی قبل و بعد اسلام سیر نزولی یا صعودی داشته است یا خیر و از نظر فرم و عملکرد به چه صورت بوده است. در راستای پاسخ به این سوالات مقرنس های بکار رفته در بخشها و دوره های مختلف قبل و بعد اسلام مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. به نظر میرسد طرحهای مقرنس در عین وجود شباهتهای ظاهری دارای تفاوتهایی با توجه به موقعیت و توجه به دوره تاریخی بوده است. این تحقیق از نظر هدف، طرحی کاربردی است؛ و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. اطلاعات لازم برای پژوهش از طریق مطالعات کتابخانهای، پیمایشهای میدانی(مشاهده) انجام شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که الگوی طرحهای مقرنس در بناهای مذهبی پیچیدهتر از بناهای غیرمذهبی است. همچنین در طول تاریخ، مقرنس سازی مانند هنرهای تزیینی دیگر ایران زمین سیر تکاملی را از نظر کثرت کاربرد و پیچیدگی تکنیک ساخت و همین طور از نظر افزونی مواد پیموده است.

هنر مقرنس، عنصر نمادین، روند تحول، معماری اسلامی