بررسی نقش تکانه های نفت بر اندازه دولت در کشورهای نفت خیز منتخب

نفت به عنوان اصلی ترین عامل مهم تولید که موجبات رشد و توسعه اقتصادی را فراهم می سازد، از بدو استخراج و پالایش مورد توجهتمامی کشورهای جهان بوده است. بحران نفت از طریق هر عاملی که سبب بروز اختلال در طرف تقاضا یا عرضه نفت و متعاقب آن دربازار نفت شود بر اقتصاد جهان تاثیر خواهد داشت. به خصوص اگر این عامل یا عوامل غیر قابل پیش بینی و در کوتاه مدت غیر قابلتعدیل باشند، به عنوان تکانه های نفتی بر بازار نفت قلمداد می شوند. حال اگر این اختلالات بطور گسترده بر صحنه های اقتصادی یکیا چند کشور به نحوی اثر گذارند که اقتصاد داخلی آنها دچار مشکلات گسترده شود، این تکانه تبدیل به بحرانی برای اقتصاد آنکشورها می شود. نقش اساسی صنعت نفت در اقتصاد ایران همواره نقش مالی بوده و در واقع تامین کننده ارز برای کشور بوده است،بدون آن که پیوند لازم را با سایر بخشهای اقتصادی ایران برقرار نماید. نوسانات قیمت نفت اصلی ترین منبع نوسانات اقتصادیکشورهای تولید کننده نفت می باشند درحالیکه کاهش قیمت نفت نقش قابل توجهی در ایجاد رونق در اقتصاد این کشورها نداشتهاست. اما در مورد کشورهای صادرکننده نفت، افزایش قیمت نفت از هر دو طرف، طرف تقاضا از طریق بودجه دولتی و طرف عرضه باتاثیر بر سرمایه گذاری بخش های دولتی و خصوصی سبب تحریک اقتصاد این کشورها می شود که به نوبه خود تاثیرات افزایشی یاکاهشی بر رشد اقتصادی کشورهای صادرکننده نفت دارد و برآیند این دو اثر به عنوان تاثیر خالص درآمد نفتی بر اقتصاد این کشورهاشناخته میشود. درکشورهای صادرکننده نفت، درآمد حاصل از صادرات این محصول بخش قابل ملاحظه ای از درآمد دولت، را تشکیلمی دهد. در این کشورها میزان مخارج دولت مرتبط با درآمدهای نفتی است. بنابراین بنظر می رسد که اندازه دولت در این کشورهاتحت تاثیر بهای نفت در بازارهای جهانی می باشد. بنابراین بررسی نقش تکانه های قیمت نفت بر اندازه دولت حائز اهمیت خواهدبود.جامعه اماری مقاله حاضر عبارتست از : الجزایر، ایران، عراق، کویت، لیبی، نیجریه، قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی،اکوادور و ونزوئلا از سویی قلمرو زمانی مقاله، سال های 2000-2017 می باشد. تخمین مدل با استفاده از روش داه های ترکیبی صورت گرفته و نتیجه حاصله نشان داد که مطابق با آزمون تکانه ، تکانه قیمت نفتباعث افزایش اندازه دولت و دارای اثر مستقیم (مثبت) بر اندازه دولت در کشورهای منتخب را دارد و همچنین هر سه فرضیه در سطحاطمینان 95 درصد تایید می شود.

کلیدواژه ها:

اندازه دولت ، قیمت نفت ، درآمد سرانه ، پانل دیتا ، جهانی شدن