زهرا اخوان صراف - استادیار علوم قرآن و حدیث دانشگاه مفید قم
ملیحه رضائی - طلبه سطح ۴ بنیاد اسلام پژوهی تفقه

صرف نظر از تفاوت های نوع بشر در عرصه های گوناگون، برپایی عدالت نقطه اوج اندیشه ها و والاترین آرزوی مشترک است. این مهم به دست آمدنی نیست مگر آنکه ابنای بشر برای وصول به آن باهم آستین همت برزنند. چراکه بیعدالتی در هر جزء گیتی، کل را متاثر کرده مانع از همگرایی تمدن ها در این راستاست. باید تبعیض های میان زنان و مردان نشاندار شده به شیوه عقل پذیر و شرع پسندی در زندگی امروزی حل وفصل شود. لزوم رفع تبعیض علاوه بر آنکه مبادی عقلایی بسیار قوی امروزی دارد، مقتضای بسیاری از ظرفیت های قرآنی و روایی است. بحث حاضر که به دلیل محدودیت حجم نوشتار بیشتر تاصیلی است تا تطبیقی، با توجه به نصوص و ادله دینی و مقاصد الشریعه – نشان می دهد تبعیض های موجود در فقه سنتی مثلا در حوزه امور زنان یا محصول کج فهمی از آموزه های صدراسلامی است؛ یا نتیجه کج خوانی دین اسلام و برداشت های مزیت آفرین و سلطه آور برای مرد نسبت به زن است که از اساس نادرست است؛ یا مربوط به امری غیر اصیل و عرضی است که ربطی به بهتری و سلطه ذاتی جنسی بر جنس دیگر ندارد و با تغییر آن امر عرضی بایست تغییر کند. و پس درنهایت دین الهی نمی تواند بر سر راه گفتمان عقلایی عدالت در دنیای امروز، موانع جدی و غیرمتعارف بگذارد و قوانین متکی به این دین می توانند با بهره گیری از مبانی نواندیشانه ای که تطور در قوانین را با توجه به شرایط زمان و مکان، تجویز بلکه الزام می کند، خود را با مسلمات عقلا سازگارتر کنند.

فقه و حقوق اسلامی، عدالت، اسناد بین المللی، تبعیض، زمان و مکان.