زیبا فلاحی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان،
مهرداد چترایی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد، نجف آباد، ایران.
مریم محمودی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان، دهاقان، ایران

تمثیل یکی از مهمترین و کهن ترین شیوه های بلاغی در ادب فارسی ایران و فرهنگ اجتماعی جهان است. به دلیل ظرفیت معنایی وکاریزمای گفتمان؛ حجم بزرگی از ادبیات تعلیمی را پوشش می دهد. در این مقاله ضمن معرفی نسخه ی خطی کلیات دیوان طالب علی خان متخلص به عیشی نمونه های تازه ای از تمثیلات داستانی و شعری را از متن آن می آوریم. نسخه خطی این دیوان، به خط نستعلیق کتابت شده است. از ذکر تحمیدیه­ها و مناقب اهل بیت و بسیاری از ائمه اطهار (علیه السلام) می­توان فهمید که طالب علی خان (عیشی) شاعری متدین و در مذهب شیعه­ی اثنی عشری، با مشرب عرفانیست. این تحقیق که به روش تحلیلی-کتابخانه ای انجام شده، تمثیلات در مثنوی 2161 بیتی عیشی را بررسی نموده است. بیش از 200 تمثیل در نسخه وجود دارد، و مهم ترین آن ها مثنوی چهار دوست است که به عنوان داستان تمثیلی به آن پرداخته ایم.

تمثیل, طالب علی متخلص به عیشی, داستان تمثیلی, مثنوی