مشروعیت آسمانی در آثار نوشتاری عیلام

در دولت های نخستین، مهم ترین جنبه مشروعیت شاهان، تقدس نهاد شاهی بود که از شاه یک میانجی میان آسمان و زمین می ساخت. این تقدس عموما به دو گونه کسب می شد: در گونه نخست، شاهان تجلی خدایان یا از تبار ایشان تلقی می شدند و یا به عنوان یکی از خدایان پرستیده می شدند(شاهی آسمانی). در گونه دوم شاهان هرچند مدعی اشکال پیشین الوهیت نبودند اما خود را برگزیده خدایان و نماینده آنان بر روی زمین قلمداد می کردند. (شاهی مقدس). چنین به نظر می رسد که در آغاز تشکیل دولت در عیلام در میانه هزاره سوم پیش از میلاد، نوعی از شاهی مقدس در آن سرزمین رواج داشته است که نمونه مشابه آن در فرهنگ معاصر میان رودانی آن نیز دیده می شود. در دوران کهن تاریخ عیلام (اواخر هزاره سوم) تحت تاثیر ایدئولوژی سلطنتی میان رودانی که با سلطه دودمان اکد در عیلام رواج یافته بود، برخی شاهان عیلامی تلاش نمودند تا به شیوه دودمان اکد خود را مجری اوامر خدایان و برگزیده آنان قلمداد کنند. در دوره دودمان سیماشکی نیز شواهدی از تاثیر ایدئولوژی سلطنتی معاصر میان رودانی دیده می شود چنان که بعضی فرمانروایان این دودمان تلاش کردند تا به شیوه شاهان دودمان میان رودانی اور سوم کیش پرستش شاه را برقرار نمایند؛ امری که عیلام نیز همچون میان رودان نتیجه بخش نبود. سرانجام القاب شاه در نبشته های عیلامی میانه و نو عیلامی که در آن ها از فرمانروایان با لقب خدمتگزار و محبوب خدایان یاد شده است نشان می دهند که شاهی مقدس در عیلام رواج داشته است.

کلیدواژه ها:

عیلام ، ایدئولوژی شاهی ، شاهی آسمانی ، شاهی مقدس