علیرضا حسینی - استادیار گروه زبان و ادبیات عرب دانشگاه کوثر بجنورد، ایران
پوریا اسمعیلی - دانشجوی دکترای تاریخ ایران دوران اسلامی ، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین، ایران

از جمله مترجمان و دانشمندان معروف عصر نخست خلافت عباسی ) 232-132 ه.ق( ابن مقفع است. وی در آن روزگار آثارزیادی را از زبان پهلوی به عربی ترجمه نمود. هدف او آن بود که فرهنگ و تمدن ایران زمین را به مسلمانان بویژه عباسیان معرفی نماید تا آنان با اطلاع از سیرت پادشاهان، آئین ملکداری و نظام دیوانسالاری عصر ساسانی قلمرو خویش را اداره نمایند و بدین طریق حکومت اسلامی را اقتدار ببخشند. ابن مقفع از آن دسته مترجمانی است که توانست در سیرت خلفا تاثیر بگذارد و نیز حرکت او سرآغازی بود برای شکل گیری نهضت شعوبیه و نهضت ترجمه که پاسداری از تمدن ایران و انتقال دستاوردهای مهم آن به دوران اسلامی از نتایج مهم آن است. این مقاله با استفاده از روش پژوهش تاریخی مبتی بر توصیف و تحلیل و نیز با استناد به منابع معتبر تاریخی و ادبی، ابعاد و زوایای این موضوع را بررسی می نماید. یافته های تحقیق نشان می دهد که ترجمه کتابهای آئین نامگ، خدای نامگ، تاج نامگ، کلیله و دمنه و مزدک نامگ توسط ابن مقفع در معرفی آداب و رسوم و سنن ایرانیان همچون عید نوروز، ورزش چوگان و نیز مسائل حکومتی مانند شیوه اخذ مالیات از مردم، نحوه برخورد با شورشیان و مخالفان حکومت و در نهایت تشکیلات سپاه به عباسیان نقش مهمی داشته است.

ابن مقفع، عباسیان، نهضت ترجمه، نهضت شعوبیه، متون پهلوی