حوریه اسدی حبیب - دانشجوی دکتری رشته زبان ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
فاطمه کوپا - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
علی پدرام میرزایی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
مصطفی گرجی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده: گستردگی و پیچیدگی دیوان ها و تشکیلات درباری درزمان حکومت های نیمه مستقل سامانی، غزنوی و سلجوقی در ایران پس از اسلام، تاثیر فراوانی در تحول و تطورسبک نثر منشیانه گذاشته است؛ با گسترش دربارها و دیوان ها علی -الخصوص دیوان رسالت بر اهمیت و جایگاه دبیران افزوده شد؛ به نسبت افزایش قدر و منزلت دبیران و منشیان، نثر منشیانه و مترسلانه نیز جایگاه ویژه ای یافت. به نظر می-رسد نثر ساده و مرسل در ادوار قبل با گسترش دربارها و دیوان ها به نثر مصنوع و متکلف تبدیل شده است و این رابطه از علل مهمی چون عوامل سیاسی، اجتماعی - فرهنگی و روان شناختی متاثر شده است که هر یک از این عوامل به نحوی از انحا در تصنع و تکلف نثر کاتبان و منشیان موثر بوده اند.دراین مقاله، علاوه بر آشنایی با دبیران، به تحول و تطور سبک نثر منشیانه و هم چنین، ارتباط آن با توسعه و گسترش تشکیلات درباری و دیوانی پرداخته شده است.

دبیران و منشیان, دیوان رسالت, نثر منشیانه, ترسل و انشا, تشکیلات دیوانی و درباری