تعیین درجه خطر سیلخیزی حوضه های آبریز استان مازندران با استفاده از یک روش توزیعی مبتنی بر GIS

مهمترین گام اصلی برای پیشگیری و مقابله با اثرات مخرب سیلاب، شناسایی مناطق مستعد سیل خیزی در سطح حوضه آبریز و زیرحوضه های آن می باشد. برای تعیین پتانسیل سیل خیزی حوضه های آبریز روشهای مختلفی وجود دارد که استفاده از تکنیک های روی همگذاری لایه ها در بستر GIS از پرکاربردترین آنها می باشد. در پژوهش حاضر برای محاسبه وزن های مناسب عوامل موثر در شکل گیری سیلاب از یک روش متفاوت که در آن اندرکنش بین عوامل مورد استفاده نیز در نظر گرفته می شود، استفاده شده است. پس از محاسبه ضرائب تاثیر هر کدام از عوامل ورودی و بدست آمدن وزن نهایی آنها، از ترکیب خطی لایه های ورودی برای ساخت نقشه درجه سیلخیزی محدوده مطالعاتی در پنج دسته مختلف (خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم)، استفاده بعمل آمد. صحت سنجی نتایج حاصل از این روش توزیعی با سیلاب های خسارت زای مشاهداتی مقایسه گردید که نتایج بدست آمده حاکی از عملکرد بالای این روش به ویژه در شناسائی مناطق با درجه سیلخیزی زیاد و خیلی زیاد دارد. به عنوان نمونه، نتایج بدست آمده از روش توزیعی حاکی از آن است که وضعیت سیل خیزی در محل ایستگاه های هیدرومتری شیرگاه-تالار، رزن-نور، سلیمان تنگه، قرآن-تالار و دوآب-چالوس در دسته با خطر سیل خیزی زیاد و خیلی زیاد قرار می گیرند که کاملا با نتایج حاصل از سیلاب های مشاهداتی منطبق (که عمدتا دارای سیلاب های با دوره بازگشت بزرگتر 50 و 100 سال هستند) می باشند. یکی از ویژگی های قابل توجه دیدگاه توزیعی این است که در این دیدگاه تغییرات مکانی مناطق در خطر سیل بدست می آید و با استفاده از آن می توان مناطق پر خطر را بهتر و با دقت بیشتری شناسائی نمود.

کلیدواژه ها:

پتانسیل سیل خیزی ، دیدگاه توزیعی ، سیلاب و مدیریت بحران