زهرا حسین آبادی - استادیار گروه پژوهش هنر دانشگاه سیستان و بلوچستان

نگاره­ی درخت، از کهن­ترین نگاره­های رایج در هنر هند است که پیوستگی قابل ملاحظه­ای با باورهای مذهبی و اسطوره­ای رایج در این سرزمین دارد. کهن­ترین تجلیات درخت در فرهنگ و هنر هندی بیش­تر در قالب سه شکل: درخت کیهانی (واژگون)، درخت زندگی و درخت بودهی (درخت تنویر بودا) دیده می­شود. این پژوهش با توجه به مساله ارتباط قابل ملاحظه­ی باورهای مذهبی رایج در هند با نگاره­ی درخت و بنا به اهمیت آن در نگارگری و هنر بودایی، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش که مبتنی بر شیوه­ی توصیفی و تحلیلی است، موضوع درخت مقدس در سه مبحث: 1- ارزش و قداست درخت در هند. 2- انواع درختان مقدس در این سرزمین. 3- تجلی بودا به شکل درخت در هنر بودایی، مد نظر قرار دارد. نتیجه­ی این بررسی ضمن آن­که حاکی از اهمیت و قداست جایگاه درختان مقدس در بین پیروان ادیان گوناگون موجود در هند می باشد، نشان از آن دارد که پیوستگی حضور خدایان و شخصیت­های اسطوره­ای با درخت، از عوامل اصلی گسترش نگاره­های مربوط به درخت در هنر هندو بودایی است.

درخت مقدس, درخت بودا, هنر هند, اسطوره