علی اکبر حدادی کوهسار - دکترای تخصصی روان شناسی سلامت دانشگاه تهران
علیرضا مرادی - دانشگاه خوارزمی
باقر غباری بناب - استاد روان شناسی دانشگاه تهران
فرناد ایمانی - استاد بیهوشی دانشگاه علوم پزشکی ایران

هدف پژوهش حاضر مقایسه اثر­بخشی معنویت­درمانی مبتنی بر فرهنگ ایرانی با رویکرد شناختی-رفتاری با رویکرد ذهن­آگاهی مبتنی بر کاهش استرس در کاهش افسردگی،اضطرابواسترس در بیماران مبتلا به درد مزمن بود. جامعه آماری پژوهش کلیه بیماران مبتلا به درد مزمن عضلانی­-اسکلتی مراجعه­کننده به بیمارستان حضرت­رسول­اکرم (ص) در شهر تهران بود. روش پژوهش از نوع شبه­آزمایشی با پیش­آزمون-پس­آزمون، گروه کنترل و دوره پیگیری بود. در این پژوهش تعداد 45 نفر با استفاده از روش نمونه­گیری داوطلبانه در سه گروه 15 نفره (معنویت­درمانی، ذهن­آگاهی و کنترل) طی 8 جلسه­ی 90 دقیقه­ای تحت مداخله­ قرار گرفتند. برای جمع­آوری داده­ها از پرسشنامه اطلاعات جمعیت­شناختی و مقیاسافسردگی،اضطرابواسترس استفاده شد. داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر تحلیل شد. نتایج پژوهش نشان داد که میانگین­ افسردگی، اضطراب و استرس در دو گروه معنویت­درمانی مبتنی بر فرهنگ ایرانی با رویکرد شناختی-رفتاری و ذهن­آگاهی مبتنی بر کاهش استرس با یکدیگر تفاوت معناداری ندارند. به عبارت دیگر اثربخشی مداخله های­ درمانی در هر دو گروه یکسان می­باشد. مقایسه­های زوجی نشان می­دهد که بین افسردگی، اضطراب و استرس در سه مرحله پیش­آزمون، پس­آزمون و پیگیری تفاوت معناداری وجود دارد. افزون بر این میانگین افسردگی، اضطراب و استرس در بین گروه­های معنویت­درمانی و ذهن­آگاهی با گروه کنترل تفاوت معناداری دارند. میانگین افسردگی، اضطراب و استرس در گروه­های معنویت­درمانی و ذهن آگاهی پایین­تر از گروه کنترل می­باشد. به عبارت دیگر اثربخشی معنویت­درمانی و ذهن­آگاهی در کاهش افسردگی، اضطراب و استرس بیشتر از گروه کنترل در بیماران مبتلا به درد مزمن می­باشد. نتایج پژوهش نشان داد که مداخله معنویت­درمانی مبتنی بر فرهنگ ایرانی با رویکرد شناختی-رفتاری و مداخله ذهن­آگاهی مبتنی بر کاهش استرس در کاهش افسردگی، اضطراب و استرس در بیماران مبتلا به درد مزمن اثربخش بودند.

معنویت درمانی, ذهن آگاهی, افسردگی, اضطراب, استرس, درد مزمن, بیماران