مسعود طاهری - دانشجوی دکتری حسابداری دانشگاه اصفهان
ناصر ایزدی نیا - دانشیار گروه حسابداری دانشگاه اصفهان
رزیتا موید فر - استادیار گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان

طراحی برنامه حسابرسی به گونه­ای که بتوان به ریسک تقلب ارزیابی شده واکنش مناسبی نشان داد، یکی از مهمترین فعالیت­هایی است که حسابرسان در رسیدگی­های خود انجام می­دهند. توجه به مهمترین ابعاد و نشانه­های تقلب می­تواند حسابرسان را در انجام این فرآیند یاری برساند. در این راستا، در این پژوهش به بررسی اهمیت ابعاد و نشانه­های تقلب در تعدیل برنامه حسابرسی پرداخته شده است. برای این منظور از مدل پنتاگون تقلب استفاده شده است. مدل پنتاگون تقلب شامل پنج بعد تقلب فشار/انگیزه، فرصت، توجیه سازی، توانایی و غرور می­باشد. برای انجام این پژوهش با نظر خبرگان برای هر یک از پنج بعد تقلب مذکور، چهار نشانه تقلب انتخاب گردید. برای جمع آوری داده، با توجه به نشانه­های تقلب انتخاب شده، از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش، حسابدارانرسمیشاغلدرسازمان حسابرسیو موسساتحسابرسی در سال 1397 می­باشند. پس از توزیع و جمع آوری پرسشنامه­ها، با استفاده از روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی فازی به رتبه­بندی ابعاد و نشانه­های تقلب پرداخته شد. نتایج نشان می­دهد که بعد فرصت و نشانه­های تقلب وابسته بودن بخش عمده­ای از میزان حقوق و مزایای مدیران به نتایج عملیات، وضعیت مالی یا جریان وجوه نقد واحد مورد رسیدگی، سیستم­های اطلاعاتی، حسابداری و کنترل­های داخلی غیرکارآمد، ایجاد محدودیت در کار حسابرسان، میزان تجربه و اطمینان بیش از حد، بیشترین اهمیت را در تعدیل برنامه حسابرسی دارند.

ابعاد تقلب, مدل پنتاگون تقلب, تعدیل برنامه حسابرسی, نشانه های تقلب