علی فتاحی زفرقندی - دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه تهران
علی بهادری جهرمی - دکتری حقوق عمومی از دانشگاه تهران و پژوهشگر

تشکیل حکومت اسلامی نیازمند حضور و آماده کردن مقدمات آن به دست مردم است. نخستین گام فراهم کردن مقدمات، شناسایی حکومت های اسلامی از حکومت غیراسلامی است تا متناسب با آن، فرد مسلمان وظیفه خود را در برخورد و تعامل با هر یک از این حکومت ها تشخیص دهد. بنابراین لازم است ابتدا شاخصه تمایز حکومت های اسلامی و غیراسلامی مشخص گردد. در مرحله بعد باید حکومت های غیراسلامی را در چارچوب ادبیات فقهی بررسی کرد و درباره حکم تکلیفی مردم در نحوه تعامل با حکومت های غیراسلامی بحث نمود. به نظر می رسد عامل مشروعیت در اعمال حاکمیت سیاسی به وسیله حکومت؛ اصلی ترین شاخصه بازشناسی حکومت های اسلامی از حکومت های غیراسلامی است. پس از تمایز این دو دسته حکومت از یکدیگر؛ فقها حکم به حرمت مراجعه به حکومت های غیراسلامی داده اند و ازآن جاکه وجود حکومت در همه دوران ها ضروری است، در صورت مهیا بودن شرایط، مقابله با حکومت غیراسلامی در جهت تشکیل حکومت اسلامی بر عموم مسلمین واجب خواهد بود که از طرق و مراتب مختلفی قابل تحلیل است. بدیهی است عسر و حرج، ضرر یا سایر عناوین ثانویه ممکن است در عرصه عمل و اجرا، این حکم اولیه را با تغییراتی مواجه سازد.

حکومت غیراسلامی, مشروعیت, طاغوت, حاکم جائر, هجرت