سمیه فروزش - دانشجوی سابق دکتری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
مصطفی اویسی - استادیار، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
حسن علیزاده - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
حمید رحیمیان مشهدی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
زهرا فرخی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

بهینه­سازی کنترل یولاف­وحشی در غلات، مستلزم پیش بینی دقیق مراحل نموی این علف هرز در طول فصل رشدی است. در این زمینه بررسی­ به صورت کرت­های دو بار خردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۲-۱۳۹۱ در پردیس دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، انجام شد. کرت اصلی شامل پنج تاریخ کاشت (۲۶ مهر، ۱۴ آذر، ۳۰ دی، ۲۴ اسفند و ۴ اردیبهشت)، کرت فرعی تیمار رطوبتی (آبیاری و بدون آبیاری) و کرت فرعی فرعی شش جمعیت یولاف­وحشی (اهواز، شیراز، قائم شهر، کرج، قزوین، اصفهان، کرمانشاه و کامیاران) بود. صفات تاریخ سبز­شدن، پنجه­زنی، ساقه رفتن، خوشه رفتن و رسیدگی شش جمعیت یولاف­وحشی در طی فصل رشد یادداشت برداری و در مرحله رشدی زادوکس ۹۲ (مرحله رسیدگی) خوشه­ها گرد­آوری شدند. سرعت سبزشدن در دو جمعیت یولاف­وحشی کامیاران (۱۱/۰) و کرج (۱/۰) به ازای افزایش هر واحد دما در مقایسه با دیگر جمعیت­های یولاف­وحشی بالاتر بود. گیاهچه­های جمعیت کامیاران در مقایسه با دیگر جمعیت­ها، با میزان دمای دریافتی (درجه روز رشد) کمتری هر مرحله رشدی را سپری کرد. بنابر نتایج تجزیه چند متغیره جمعیت­های یولاف­وحشی را می­توان در چند دسته گنجاند. دو جمعیت کامیاران و کرمانشاه از لحاظ وزن بذر، سرعت سبزشدن و ارتفاع بوته همبستگی بالاتری را نشان می­دهند و به هم نزدیک ترند. جمعیت اهواز نسبت به دیگر جمعیت­ها تفاوت بیشتری نشان داده و رشد آن با دما ارتباط نزدیکی داشته است. احتمالا به دلیل بارندگی بالا در مازندران سرعت پنجه­زنی و به ساقه رفتن در این جمعیت (اکوتیپ) بیشتر بوده است. به دلیل همزمانی رشد و نمو یولاف­وحشی و گندم مدیریت و مهار این علف هرز با پیش بینی به هنگام مراحل رشدی از راه شاخص درجه روز رشد، می­توان در بهینه سازی مدیریت و مهار از جمله تعیین زمان دقیق کاربرد علف کش ها همراه با کاهش میزان سموم که کاهش آلودگی­های زیست محیطی را به دنبال خواهد داشت اقدام کرد و موفق بود.

جمعیت یولاف وحشی, درجه روز رشد, مقیاس زادوکس, سرعت مراحل فنولوژی