محمد توکل - استاد جامعه شناسی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
محسن ناصری راد - کارشناس ارشد پژوهش علوم اجتماعی، گروه جامعه شناسی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
اما آوانسیان - دکترای مطالعات سلامت اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، اکول نرمال سوپریور، پاریس، فرانسه
سارا انیس - دکترای مددکاری اجتماعی، گروه علوم اجتماعی، دانشکده علوم انسانی، اکول نرمال سوپریور، پاریس، فرانسه

زمینه و هدف: در ایران به منظور کاهش عوارض بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی سوء مصرف مواد مخدر اقدام به راه اندازی مراکز کاهش آسیب شده است. با این حال، کیفیت ارائه خدمات در این مراکز از اصلی ترین مسائل پیش روی دستگاه های ذیربط است. این مطالعه با هدف ارزیابی کیفیت و تفاوت ارائه خدمات کاهش آسیب در مراکز گذری و سرپناه های شبانه سازمان بهزیستی اجرا شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر، یک مطالعه توصیفی و مقطعی است. جمعیت آماری شامل مراجعه کنندگان به مراکز کاهش آسیب (گذری و سرپناه شبانه) است. حجم نمونه برابر 268 نفر است. در انتخاب نمونه از روش نمونه گیری احتمالی طبقه ای تصادفی استفاده شد. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه تطبیق یافته سنجش کیفیت خدمات (SERVQUAL) پاراسورامان و همکارانش است. داده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS 22.0 و آزمون t  همبسته، فریدمن و کروسکال والیس تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که بین انتظارات مراجعه کنندگان از کیفیت کلی ارائه خدمات کاهش آسیب و ادراکات آنان از آن تفاوت معناداری وجود دارد (0/01p<). علاوه بر این، بین انتظارات مراجعه کنندگان از کیفیت هر یک از ابعاد خدمات کاهش آسیب و ادراکات آنان از ابعاد متناظر آن ها تفاوت معناداری وجود دارد (0/01p<). ابعاد شرایط فیزیکی، قابلیت اطمینان، پاسخگویی، همدلی و تضمین و مراکز کاهش آسیب نجات زندگی، ققنوس، آرامش، آساک و هدایت به ترتیب کمترین و بیشترین رتبه میانگین را داشتند. نتیجه گیری: خدمات ارائه شده به افراد مراجعه کننده به مراکز گذری و سرپناه های شبانه احتمال کاهش پیامدهای اجتماعی، اقتصادی و بهداشتی سوء مصرف مواد مخدر را در آن ها و جامعه افزایش می دهد. مراجعه کنندگان به مراکز گذری و سرپناه های شبانه به کیفیت خدمات کاهش آسیب به عنوان مکانیسمی حمایتی می نگرند که نیاز به حمایت دولت برای افزایش کیفیت برنامه ها و خدمات کاهش آسیب دارد. نوع مطالعه: مطالعه پژوهشی.

کیفیت خدمات, سوء مصرف مواد, کاهش آسیب, مرکز گذری, سرپناه شبانه