علی عابدی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور تهران
مجید سرمدی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
حسین مسجدی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
علی محمد گیتی فروز - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

  چکیده     نویسندگان برای اهداف زیباشناسانه از جمله تاثیر کلام در مخاطب، آفرینش سبک، موسیقایی و برجسته نمودن سخن، از انواع امکانات زبانی از جمله ساخت های همپایه سود جسته اند. در دو کتاب نفثه المصدور و التوسل الی الترسل از متون فنی سده ششم و هفتم که کاربرد آیات قرآنی در آن ها بسامد دارد، مولفان با تسلط بر قرآن و نظام ساختاری و مفهومی آن، آیات را با متن خود همپایه نموده اند. این همپایگی در ساخت هایی که دارای سازه های دو یا چندگانه است با یکی از حروف ربط پیوند خورده و در لایه هایی که سازه های آن ارزش نحوی، بلاغی و آوایی یکسانی دارند، شکل می گیرد. ساخت های همپایه با ارزش نحوی در وظیفه های دستوری مضاف الیهی، مفعولی، مسندی و جمله های مرکب در نقش های پیرو توضیحی، مفعولی، متممی به کار رفته است. سازه های همپایه در نقش بلاغی از آرایه های تسجیع، ترصیع، موازنه، تضاد،  مقابله، تشبیه و تمثیل، نظام موسیقایی گرفته و در نقش آوایی با آواهای القاگر و صدا معنا در ساخت های هر دو کتاب قابلیت خوش خوانی ایجاد نموده است. در پژوهش حاضر، این نقش ها در ساخت های مشترک متن و آیات در هر دو کتاب بررسی شده، روابط معنایی سازه ها  که توانسته پیام آیات و متن را به مخاطب منتقل کند، در انواع رابطه های ترادف ، افزایش، تقابل، توالی، تاکید، نفی و... بازکاوی شده است.  

همپایگی, ساخت, آیات قرآنی, زیباشناختی, نفثه المصدور, التوسل الی الترسل