علیرضا عراقیه - هیات علمی دانشگاه آزاد واحد اسلامشهر،
رقیه باقرنژاد - دانشجوی دکترای برنامه ریزی درسی

آینده پژوهی در واقع دانش شکل بخشیدن به آینده، متناسب با امیال و آرمان های فردی و سازمانی است. آینده پژوهی مشتمل بر مجموعه دانش وتلاشهایی است که بااستفاده از تجزیه و تحلیل منابع، الگوها و عوامل تغییر و یا ثبات، به تجسم آینده های بالقوه و برنامه ریزی برای آنها میپردازد. آینده پژوهی به این موضوع می پردازد که چگونه از دل تغییرات و تحولات امروز واقعیت فردا تولد می یابد. کار آینده پژوه این است که با اتکاء به توانایی های علمی و شهودی خود از بین گزینه های بسیار آینده، یکی را برگزیند و از طریق روشهای علمی متفاوتی که روز به روز بر تعداد و تنوع آنها افزوده می شود یک آینده محتمل را تخمین بزند. آینده پژوهی ، پیش بینی اساس و پیش نیاز هر نوع برنامه ریزی های آموزشی است. در شرایط فعلی پیش بینی افق های دور به سختی صورت می پذیرد. گاهی حوادثی غیر منتظره پایه و اساس برنامه ها از جمله برنامه ریزی های آموزشی را به صورت چشمگیری به هم می ریزد. منطقی نیست که از برنامه ریزی صرف نظر کنیم و خود را در معرض حوادث پیشرو قرار دهیم. وندل بل از نویسندگان صاحب نام اهداف خود را چنین بیان می کند غرض از آینده اندیشی کشف یا ابداع، وارسی و ارزیابی و پیشنهاد آینده هایی است که می توانند واقع شوند (آینده های ممکن) و یا احتمال واقع شدن آنها وجود دارد (آینده های محتمل) و یا می یابد واقع شوند (آینده های مطلوب) با این توصیف می توان این حوزه را در زمره ی قلمروهای جدید معرفت قرارداد که به مدد بهره گیری از امکانات و دستاوردهای رشته های گوناگون علوم و ریاضیات، مهندسی و فناوری، مدیریت، سیاست، اقتصاد، تاریخ، هنر، جامعه شناسی و فلسفه و به ویژه فلسفه ی علم و فناوری در حال شکل گیری است. در پژوهش حاضر، نخست مفهوم آینده پژوهی و ابعاد مختلف آن ، سپس پیوند میان آینده پژوهی و برنامه ریزی درسی را به نحوی مرور می کند که شمایی کلی از آینده پژوهی ارائه شود. و لازمه یادگیری آن قیام به عمل است. تنها راه فراگیری دانش آینده پژوهی نیز درگیر شدن در فرایند عمل این دانش است . در نهایت جایگاه آینده نگری در برنامه ریزی درسی مورد تحلیل قرار می گیرد.

آینده پژوهی، برنامه ریزی درسی ، دانش آینده نگری.