چالشها و راهکارهای توسعه پایدار در صنایع نفت محور ایران

دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی از جمله مهمترین اهداف تغییر ناپذیر دولتمردان میباشد. اتکای صرف برمبنای اقتصادی و شاخص های پایه ای اقتصادی، بعلت عدم اندازه گیری آثار تخریبی زیست محیطی و اجتماعی و تحمیل هزینه های آنها برای نسل حاضر و آتی، نمی توانند راهگشای اتخاذ تصمیمات ملی باشد. در این میان کشور ایران با برخورداری از منابع عظیم نفت، گاز و سایر ثروتهای معدنی، می بایست در پیاده سازی کاربردی مباحث توسعه پایدار پیشرو باشد. مطالعه حاضر ضمن تحلیل چگونگی تحقق توسعه اقتصادی بر محوریت سرمایه ملی(نفت، گاز و حاملهای انرژی فسیلی) و علل وقوع و تشدید بیماری هلندی، برآن است تا برنامهاستراتژیک جهت توسعه پایدار صنعتی با محوریت نفت ارائه نماید. در این خصوص چالشها و راهکارهای استراتژیهای گوناگون بکار رفته طی 5 ده ه گذشته در قالب متد تحلیلی SWOT بررسی و تغییرات حاصله در ماتریکس تصمیم گیری در نتیجه دگرگونی در استراتژیهای ملی مورد مطالعه قرار میگیرد. نتایج حاصله بیان میدارد اتخاذ استراتژی اقتصاد مقاومتی با محوریت نفت در راستای مقابله با تحریمهای اقتصادی، علیرغم کاهش تدریجی واردات حاملهای انرژی فسیلی و تقویت ابعاد خوداتکایی، تضعیف شدید شاخصهای توسعه پایدار و گسترش آثار زیست محیطی منفی را به ارمغان آورده است. با عنایت به برنامه ریزی استراتژیک در صنایع نفت محور در چارچوب توسعه پایدار در کشورهای توسعه یافته که از نتایج اساسی آن میتوان به برنامهریزی چگونگی بهره برداری از انرژیهای قابل تجدید، حذف تدریجی خودروهای بنزینسوز از سال 2020 و چگونگی خروج تجهیزات با مصرف انرژی فسیلی از چرخه صنعت، اشاره نمود. بر این اساس لزوم تدوین برنامهریزی استراتژیک برای صنایع نفت محور در ایران نیز به شدت احساس میشود و در صورت اعمال آن در ماتریکس SWOT میتوان به کاهش خوداتکایی و افزایش واردات حاملهای انرژی فسیلی در کوتاه مدت تاکید و همچنین بطور همزمان به لزوم اعمال سرمایه گذاری کلان در صنایع جدید جهت همسویی با برنامه استراتژیک جهانی، متذکر شد.

کلیدواژه ها:

صنایع نفت محور ، ماتریکس SWOT ، توسعه پایدار ، برنامه ریزی استراتژیک و اقتصاد مقاومتی.