تعیین ظرفیت تحمل و ردپای اکولوژیکی در مقصدهای طبیعت گردی (مورد شناسی: دریاچه زریوار)

توسعه روزافزون گردشگری و افزایش تعداد گردشگران در طی دهه های گذشته، پیامدهای جبران ناپذیری را برای مقصدهای گردشگری به دنبال داشته است. در این میان، مقصدهای طبیعت گردی به دلیل ماهیت شکننده و توجه زیاد گردشگران، بیش از جاذبه های دیگر آسیب دیده اند. این موضوع توجه مدیران و مسئولان را به مدیریت بازدید کنندگان و کاهش اثرات ناشی از این بازدید ها جلب کرده است. در سال های اخیر ، تکنیک های مختلفی در جهت مدیریت اثرات بازدید کنندگان ارائه شده که یکی از این ابزارها ظرفیت تحمل است. تاکنون به منظور تعیین ظرفیت تحمل جاذبه های گردشگری، روش های مختلفی ارائه شده است. یکی از این روش ها، روش ردپای اکولوژیکی است. این روش میزان استفاده از منابع و همچنین تولید مواد زائد را برحسب پهنه های زمین و آب مورد نیاز نشان می دهد و در حال حاضر به صورت گسترده، به منظور سنجش پایداری حوزه های مختلف، مورد استفاده قرار می گیرد. در این تحقیق با استفاده از مدل ردپای اکولوژیکی، ظرفیت تحمل اکولوژیکی دریاچه زریوار محاسبه شده است. در این روش ابتدا ردپای اکولوژیکی فعالیت های مصرفی گردشگران در پنچ گروه محاسبه و ردپای اکولولوژیکی هر یک از فعالیت های مصرفی در انواع مختلف زمین تعیین شده است. در مرحله بعد، ظرفیت زیستی محاسبه شده با ردپای اکولوژیکی مقایسه شد و در نهایت با تعیین سطح ایمنی اکولوژیکی دریاچه زریوار، ظرفیت تحمل دریاچه در سطوح مختلف ایمنی مشخص شد. بر اساس محاسبات انجام شده، سرانه ردپای اکولوژیکی بازدید کنندگان دریاچه زریوار در سال 1393 که تعداد آن ها مطابق با برآوردهای انجام گرفته حدود 860000 نفر است، 0.0148321 هکتار جهانی و سرانه ظرفیت زیستی نیز 0.0170915 هکتار جهانی است. هر چند که ظرفیت زیستی دریاچه از ردپای گردشگران بیشتر است؛ اما به این دلیل که شاخص ایمنی اکولوژیکی دریاچه حدود 0.86 است، دریاچه در سطح ایمنی 3 و وضعیت ضعیف قرار دارد. محاسبات نشان می دهد چناچه تعداد بازدید کنندگان بین 500000 تا 800000 نفر باشد، وضعیت دریاچه مناسب و در سطح ایمنی 2 قرار خواهد گرفت و چناچه تعداد بازدید کنندگان کمتر از 500000 نفر باشد، وضعیت دریاچه خوب و در سطح ایمنی 1 قرار خواهد گرفت.

کلیدواژه ها:

ظرفیت تحمل ، ردپای اکولوژیکی ، مقصدهای طبیعت گردی ، کسری/ مازاد اکولوژیک ، ظرفیت زیستی ، دریاچه زریوار