علی عبدلی - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی سیستم اطلاعات مکانی، موسسه آموزش عالی عمران و توسعه همدان
حسین ترابزاده خراسانی - استادیار گروه عمران، دانشکده مهندسی، دانشگاه بو علی سینا
محمد عباسی - عضو هیات علمی، موسسه آموزش عالی عمران و توسعه همدان

باتوجه به علوم آمایش، ایران سرزمینی است که نباید منابع آب را در آن به علت سرعت تبخیر بالا روی سطح زمین در پشت سدها نگهداری کرد، از این رو نگهداری آب در زیر زمین با استفاده از سد زیرزمینی شیوه ی علمی و مناسبتری است و با توجه به شرایط حاکم موجود، بازدهی بالاتری نیز دارد، برای این منظور ابتدا می بایست مکانهایی را که مستعد احداث سدهای زیرزمینی هستند شناسایی و ارزیابی کرد، که میتوان برای دستیابی به تجزیه و تحلیل مکانی از سیستم اطلاعات مکانی استفاده کرد که برای ذخیره، بازیابی، تجزیه و تحلیل و نمایش مکانی برای درک همه افراد استفاده میشود. در این تحقیق از چند معیار موثر در شناسایی مناطق مستعد احداث سد زیرزمینی در استان همدان، استفاده شده است که عبارتند از:چشمه، رودخانه، چاه، قنات، قدمت زمین شناسی، راههای ارتباطی، روستا، گسل، شیب، کاربریاراضی و اقلیم. ابتدا بر اساس نظرات کارشناسان و همچنین بررسی پژوهشهای انجام شده، و با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی وزن معیارهای مذکور تعیین شد. سپس با همپوشانی لایه های مکانی هر معیار و بر اساس وزن آنها، مکانهای مناسب احداث سد زیرزمینی مشخص شد. در نتیجه،اولویتبندی براساس نیاز آبی منطقه و شرایط زیست محیطی انتخاب شد. پس از انجام تجزیه و تحلیلهای موردنظر، مناطق مساعد احداث سد زیرزمینی اولویتبندی شدند؛ براین اساس مناطق اولویت بندی شده به روش سلسله مراتبی تحلیلی در محدوده شهرستانهای؛ همدان، قروه، کبودرآهنگ، سنقر و کنگاور شناسایی شدند. همچنین با بررسی و مطابقت نتایج پژوهش حاضر با مطالعات میدانی و پژوهشهای انجام شده در شرکت سهامی آب منطقه ای استان همدان، کاربردی بودن مدل به کار گرفته شده در عملیاتهای اجرایی نیز اثبات گردید.

سدهای زیرزمینی، AHP ، GIS ، مکانیابی.