سید جلال هاشمی - عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
مریم جمیلی - کارشناس ارشد رشته ی فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه شهید چمران اهواز

فناوری های ارتباطی و اطلاعاتی نوین با شتابی بی سابقه در کار تغییر شکل سبک زندگی، روابط انسانی، آموزش و یادگیری است. امروزه هم مدرسه بسیاری از فعالیت های آموزشی را با واسطه فناوری های ارتباطی انجام و یا به خانواده ها ارجاع می دهد و هم خود خانواده ها درگیر استفاده روزافزون از فناوری ها هستند. به همین رو استفاده از فناوری های ارتباطی و حضور در فضای مجازی پدیدار چشمگیر زندگی عصر حاضر شده است. در این میان بسیاری از شهروندان، والدین و حتی معلمان برای بهره گیری بهینه از فناوری های ارتباطی، آموزش لازم را دریافت نکرده و برای مواجهه موثر با این پدیده، راهبرد مطلوبی در اختیار ندارد. شواهد نشان می دهد برخی از خانواده ها، برای سرگرم شدن فرزند خود، امکان استفاده طولانی مدت او را از بازی های رایانه ای و آنلاین فراهم می آورند. این مساله در کنار جاذبه بالای فضای مجازی برای دانش آموزان و کودکان و نوجوانان سنین مدرسه می تواند به مثابه عامل تهدیدی برای تربیت کودک و کل فرایند یاددهی- یادگیری در نظر گرفته شود. در این چهارچوب، پژوهش حاضر با هدف کشف و توصیف ادراکات معلمان از وظیفه تربیتی و آموزشی خود در تعامل با دانش آموزان با نظر به گسترش فضای مجازی درصدد است آگاهی و عاملیت آنها را مورد کاوش و بررسی قرار دهد. در این راستا یک نمونه هدفمند 25 نفری از میان معلمان فعال در فضای مجای، در مدارس شهر هویزه برای مشارکت در تحقیق و اجرای مصاحبه نیمه ساختمند عمیق انتخاب شدند. در این مطالعه کیفی، از چارچوب روش شناختی پدیدارشناسی هرمنوتیک ملهم از رویکرد فلسفی پل ریکور برای تحلیل متون حاصل از مصاحبه ها استفاده شد. روش تحلیل سه مرحله ای ریکور شامل خواندن ساده و صورت بندی فهم اولیه از متن، تحلیل ساختاری یا تحلیل مضمون و تدوین فهم جامع از متن مصاحبه هاست. با مطالعه مکرر و تفسیر متن مکتوب مصاحبه ها، سه مضمون اصلی که هر یک دارای مضامین فرعی بودند آشکار شد. مضمون نخست، افزایش و توسعه آگاهی خود از فضای مجازی و آشنایی با شیوه های کاربست انواع برنامه های موجود است؛ مضمون دوم، بهره گیری از فضای مجازی به عنوان فرصتی برای آموزش و بسط یادگیری های کلاسی است، و در مضمون سوم معلمان وظیفه خود می دانند که به طور مداوم آسیب ها و تهدیدهای خطرات استفاده سوء از فضای مجازی را به دانش آموزان یادآوری نمایند.

وظیفه تربیتی و آموزشی، معلمان، دانش آموزان، فضای مجازی، پدیدارشناسی