امیر باقری گرمه چشمه - کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری شهید بهشتی تهران

امروزه یکی از مهمترین ایده هایی که در برنامه ریزی و طراحی شهری مطرح میشود، ایجاد شهرهای تاب آور و مقاوم در برابر بحرانهای اجتماعی ازجمله جرم، بیکاری و بزهکاری اجتماعی می باشد .تاب آوری نوعی ویژگی است که از فردی به فرد دیگر متفاوت است و میتواند به مرور زمان رشد کرده یا کاهش یابد و بر اساس خود اصلاح گری فکری و عملی انسان در روند آزمون و خطای زندگی شکل گیرد.تاب آوری اجتماعی ظرفیت یک جامعه یا اجتماع برای مقابله و انطباق با اختلالات و تغییرات است . تاب آوری اجتماعی به مشخصات اجتماعی یک جامعه از جمله سن، جنس، معلولیت، وضعیت اجتماعی و اقتصادی پرداخته و بحث سرمایه اجتماعی را مطرح میکند .شهر اردبیل علیرغم داشتن پیشینه تاریخی، فرهنگی و اجتماعی در درون خود از یک سری مشکلات رنج میبرد هدف این پژوهش سنجش میزان تاب آوری اجتماعی در مناطق چهارگانه اردبیل است تاب آوری اجتماعی شامل شرایطی است که تحت آن افراد و گروه های اجتماعی با تغییرات محیطی انطباق می یابند و در واقع بیانگر توان جامعه برای پاسخ به بحرانها است .ظرف وقوع کلیه رویدادهای اجتماعی بستر جغرافیایی و مختصات مکانی است، لذا بین تاب آوری اجتماعی و ویژگی های مکان ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. هدف اصلی این بررسی، شناسایی مولفه های موثر در ارتقای بعد اجتماعی تاب آوری محلات از طریق طراحی شهری بوده است .به همین منظور با تکیه بر راهبرد کیفی و با بهره گیری از ترکیب استراتژی های (نظریه -آنگاه پژوهش ) و (پژوهش -آنگاه نظریه ) ابتدا از روش شناسی اسنادی و کتابخانه ای با رویکرد بازنگری نظام مند منابع مرتبط، جهت شناسایی معیارهای اصلی تاب آوری اجتماعی بهره گرفته شد و با روش قیاسی، مدل مفهومی تاب آوری اجتماعی تدوین گردید سرانجام با توجه به وجود اشتراک نسبی عوامل استخراج شده در گونه های مختلف، عوامل مذکور در قالب شش مولفه کلی مقوله بندی شدند .نتایج بررسی نشان می دهد که توجه به مولفه هایی چون ارتقای کیفی محیط، هویت، انعطاف پذیری، همه شمولی، فضاهای آموزش دهنده و تعاملات اجتماعی در طراحی محلات، سبب ارتقای تاب آوری اجتماعی می گردد.

تاب آوری، تاب آوری اجتماعی، طراحی شهری، مناطق چهارگانه اردبیل