مسیب قرخلو - دانشجوی کارشناسی ارشد در پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران
سماحه سجادی - عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران
فهیمه عسکری - عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران
مهدی رضایی تبار - دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران

نانواسفنج ها عموما مواد متخلخلی هستند که از به هم پیوستن مونومرهای سیکلودکسترین به دست می آیند. آن ها دارای حفره هایی در اندازه نانومتری بوده و قابلیت بارگذاری مواد در این حفره ها را دارند. خواص پایه فیزیکی-شیمیایی سیکلودکسترین ها در اواخر قرن نوزدهم بررسی  و سپس به عنوان روش عملی و اقتصادی برای بهبود خواص فیزیکی-شیمیایی و خواص دارویی مانند افزایش انحلال پذیری، پایداری و زیست دسترسی مولکول های دارو استفاده شده اند. نانواسفنج های برپایه سیکلودکسترین متخلخل بوده و در محلول های آبی نامحلول اند. این نانواسفنج ها دارای ساختار کروی شکل بلوری یا بی شکل هستند که با استفاده از انواع مختلف سیکلودکسترین ها و مشتقات آن ها تهیه می شوند. نوع سیکلودکسترین ها، عوامل شبکه ای کننده و درجه شبکه ای شدن روی ابعاد و قطبیت پلیمر متخلخل اثرگذارند. نانواسفنج های پلیمری با توجه به نوع عامل شبکه ای کننده، می توانند به صورت خنثی یا اسیدی تهیه و سنتز شوند. این گونه نانواسفنج ها دارای بخش های آب دوست و آب گریز بوده که قابلیت تله اندازی محدوده وسیعی از مولکول های چربی دوست و آب دوست را با تشکیل کمپلکس های درون گیر و غیردرون گیر القا می کنند. این کمپلکس ها، بدون ایجاد هیچ گونه پیوند کوئوردینانسی میان مولکول ها تشکیل می شوند. نیروی رانش برای تشکیل آن ها می تواند برهم کنش های الکتروستاتیک، واندروالسی، آب گریز و انتقال بار باشد. این نوع از نانواسفنج های پلیمری با روش های مختلف از جمله میکروسکوپی، بررسی انحلال پذیری، پتانسیل زتا، گرماسنجی پویشی تفاضلی و طیف سنجی زیرقرمز تبدیل فوریه شناسایی می شوند. عوامل مختلف مانند نوع پلیمر و میزبان، دما و روش تهیه می توانند بر تشکیل و عملکرد نانواسفنج ها اثرگذار باشند. این نوع از نانواسفنج ها در زمینه های متنوع نظیر دارویی، نساجی، کاتالیزگرها، لوازم آرایشی، کشاورزی و مانند آن ها کاربرد دارند.

سیکلودکسترین, نانواسفنج, شبکه ای کننده, بارگذاری, رهایش