هادی تقی ملک - کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک
محمدرضا مرکی - هئیت علمی گروه مواد دانشگاه صنعتی بیرجند
مجید آذرگمان - کارشناسی ارشد مهندسی مکانیک

اندازه گیری دقیق مساحت سطح و تخلخل در بسیاری از کاربردها نانو ساختارهایی نظیر نانو ذرات فلزی، نانو لوله ها، نانو الیاف و غیره از اهمیت بالایی برخوردار است. از بین روش های مورد استفاده در تعیین میزان تخلخل، روش BET که مبتنی بر جذب می باشد بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اندازه گیری مساحت سطح، حجم و توزیع منافذ، دارای کاربردهای متعددی در مطالعه کاتالیست ها، کربن فعال، مواد دارویی، سرامیک ها، پلیمرها، رنگ ها، پوشش ها و نانو لوله ها می باشد. از این رو روش های مختلفی جهت اندازه گیری مساحت سطح و تخلخل، مورد توجه قرار گرفته است که می توان به روش های میکروسکوپی و روش های مبتنی بر جذب اشاره نمود. اگر یک ماده جامد غیر قابل نفوذ بوده و شکل کاملا پایداری داشته باشد مساحت سطح کل آن به صورت تقریبی قابل اندازه گیری است. اما در مورد نمونه هایی با ساختار متخلخل، جهت تعیین میزان تخلخل و همچنین مساحت سطح کل آن دشواری هایی وجود دارد. یکی از مهم ترین روش ها جهت اندازه گیری دقیق مساحت کل نمونه های متخلخل روش BET می باشد که بر اساس جذب برخی گونه های مولکولی خاص در حالت گاز روی سطح آن ها استوار است. در این روش یک لایه کامل از مولکول های ماده جذب شونده روی سطح بوجود می آید. با دانستن ضخامت متوسط یک مولکول می توان سطحی که یک مولکول اشغال می کند را محاسبه نمود و براساس میزان ماده جذب شده، مساحت سطح کل نمونه را اندازه گیری کرد. این روش در سال 1938 توسط برونر ، امت و تلر ابداع شد و با حروف اول نام آنان نام گذاری گردید.

سطوح موثر, تخلخل, BET, جذب, واجذب